Ҳашаротлар ҳаётидан 25 ажабтовур факт

Буюк Британияда BBC телеканали ҳашаротларга бағишланган, Life in  the undergrowth («Буталардаги ҳаёт») деб номланган янги илмий оммабоп сериални намойиш қилишни бошлади. Энг замонавий телекамералар ёрдамида муаллифлар шу пайтгача инсон нигоҳи илғай олмаган саҳналарни суратга олишга муваффақ бўлишганки, уларни томоша қилар давоми…

Энг оммалашган илмий хатолар

Америкадаги машҳур Ливе Сcиэнcе журнали ўқувчилари орасида сўров ўтказиб, қандай илмий афсоналар оммалашганини аниқлади. Ва олимлардан бу афсоналарни шарҳлаб беришни сўради. Танишинг, энг машҳур илмий афсоналар: Калласи олинган товуқ яшай олади — ростҲақиқатан ҳам, товуқ калласи олингандан сўнг, бир неча давоми…

Тасодифий кашфиётлар

Ҳаётда ҳамма нарса бўлиши мумкин. Бугун бутун дунёда оммалашган, турмушимизда, фан-техника соҳасида улкан бурилиш ясаган кашфиётлардан баъзилари тасодифан ёки турли хатолар туфайли содир бўлган экан. Уларнинг айримлари билан танишинг. Микротўлқинли печка 120 дан ортиқ кашфиётлар учун патент олган машҳур олим давоми…

Дарёларнинг сарчашмаси қаерда?

Сизга маълумки, Ер юзасининг 72 фоизи сув билан қопланган. Бундан ташқари, ирмоқчалар, дарёлар, кўллар ва канал — ёблар ҳам бор. Сув ҳамиша юқоридан пастга, масалан, тоғлардан текисликларга қараб оқади. Тоғларда жала қуйганда, сув ерга оқиб тушади ёки дарахтларнинг япроқларидан пастга давоми…

Артезиан қудуғи нима?

Ер ости сувлари артезиан қудуғидан худди гейзердан отилгани сингари отилиб чиқади. Унинг номи Франция шимолидаги Артуа деган жой оти билан боғлиқ. У ерда бундан 800 йил бурун худди шундай илк қудуқ қазилган эди. Артезиан қудуқлари мавжуд бўлиши учун маълум шароит давоми…

Ер ости булоғи ва артезиан қудуғи ўртасида қандай фарқ бор?

Шаҳарликлар сув олиб келиш учун қудуқ ёки булоққа бормайди. Чунки сув уйларга қувурлар орқали келади. Аммо қишлоқ жойларда, катта аҳоли пунктларидан узоқ ерларда вазият бутунлай бошқача бўлиши ҳам мумкин. Булоқ — ер юзасидаги табиий тешик. Ёмғир ёғаётган пайт сувнинг бир давоми…

Сув нима?

Олимлар бошқа сайёралардан ҳаёт излаганда, аввало, у ерда сув борми, деган саволга жавоб излашади. Биз сувсиз ҳаёт бўлмаслигини яхши биламиз. Сув ҳидсиз, таъмсиз, рангсиз суюқликдир. У барча мавжудотлар таркибида, тупроқда ва ҳавода бўлади. Тирик организмлар фақат сувда эриган озуқани истеъмол давоми…

Нима учун иглунинг ичкариси эримайди?

Эскимослар ҳам тош ва ёғочдан уй қуришни ўрганиб олган бўлса-да, бу шимол халқи то шу кунгача айрим ҳолларда ёки кўчиш вақтида қордан уй — иглу ясашини канда қилмайди. Иглуни тезда қуриб битказиш мумкин ва ҳар қандай об-ҳаво шароитида унда яшаш давоми…

Морена нима?

Дарё сингари музлик ҳам аста-секин тоғлардан оқиб туша бошлайди. У ўз ҳаракати давомида кўплаб тошларни жойидан қўзғатиб, пастга думалатади. У билан бирга думалаётган тошлар ё силлиқланади, ё бошқаларига уриниб синади ва улардан морена (музликлар билан бирга кўчадиган тоғ жинслари уюми) давоми…

Фиорд нима?

Фиорд (қирғоқлари қояли, тор ва чуқур денгиз кўрфази)лар қитъалар қалин муз ва қор қатлами билан қопланган муз даврида пайдо бўлган. Бу музлар, ўз навбатида, секин ҳаракатланаётган муз дарёларидан иборат музликлар юзага келишига сабаб бўлган. Бир неча ўн метрдан иборат музликлар давоми…


Мақолалар мундарижаси