2050 йилда дунёнинг энг кўп аҳолига эга бўладиган давлатлари (2007)

БМТнинг иқтисодий ва ижтимоий муаммолар бўлими дунё аҳолисининг 2050 йилдаги ҳолати ҳақида ўз таҳминларини эълон қилди. Экспертлар фикрига кўра, 3,3 млрд. эркак ва 3,2 млрд.лик аёлга эга бўлган сайёрамизнинг аҳолиси 2050 йилга бориб, 1,5 бараварга ошади ва 9,1 млрд. кишини ташкил этади. Ярим асрдан сўнг сайёрамизда учта ҳолат кузатилади: аҳолининг умумий қариши, туғилишнинг пасайиши ва СПИД эпидемияси.

Кам ривожланган давлатлардаги демографик ўсиш ҳисобига жаҳонда туғилишлар сони ошиб бораверади. Айни пайтда ривожланган давлатларда аҳоли сони ўзгармай қолаверади (1,2 млрд. киши). Ҳозирги кунда Ер юзида туғилиш коэффициенти 2,65 фоизни ташкил этса, 2050 йилга бориб бу кўрсаткич 2,05 фоизга тушиб қолади.

Юз йиллик ўрталарида Ҳиндистон Хитойдан ўзиб кетади. Ҳиндистон аҳолиси 489 мллионга кўпайиб, жами 1,6 млрд. кишини ташкил этади. Туғилиш темпининг пасайиши туфайли Хитой аҳолиси 76 миллионга кўпаяди холос ва 1,4 млрд. кишига етади. 2050 йилда энг аҳолиси кўп давлатлар рўйхатида 395 миллион аҳоли билан АҚШ учинчи ўринни эгаллайди.

Афғонистон, Буркина-Фасо, Бурунди, Чад, Гвинея-Бисау, Либерия, Мали, Уганда каби кам ривожланган давлатларда аҳоли кўпайиши ортиб бораверади. Аҳолининг энг кўп ўсиши Покистон (+147 млн), Нигерия (+120 млн) ва Конго (+120 млн)да кузатилади. Россияда эса демографик ҳолат тушиб боради: 43 йилдан сўнг Россия Федерацияси аҳолиси 31 миллион кишига камаяди. Шунингдек, Украина (-20 млн), Япония (-16 млн) ва Италия (-7 млн) аҳолиси ҳам сезилардан даражада камаяди.

БМТ экспертлари таҳминларига кўра, ХХI асрнинг ўрталарида туғилишнинг пасайиши оқибатида ўртача умр кўриш ёши ҳам ошади. Япония, Хитой, Швеция, Швейцария ва Исландия аҳолиси энг кўп умр кўрувчилар рўйхатини бошқарадилар. Уларнинг ўртача умр давомийлиги 86 ёшни ташкил этади. Аҳолининг қариб бориши жараёни меҳнатга лаёқатсиз кишиларнинг кўпайишига сабаб бўлади. Ҳозирги кунда сайёрамизда 80 ёшдан қари кишилар 84 миллиондан ортиқ бўлса, юзйиллик ўрталарида уларнинг сони 390 миллионга етади. Африканинг Танзания, Ботсвана ва Папуа-Янги Гвинея давлатлари энг «ёш» давлатлар бўлиб қолади. Бу давлатлар аҳолиснинг 65 фоизини 15 ёшдан 60 ёшгача бўлган кишилар ташкил этади. Япония, Италия ва Мартиника «энг қари» давлатлар сирасига киритилиб, аҳолиснинг ҳар 7 нафаридан бири 80 ёшдан ўтган бўлади.

СПИД билан боғлиқ демографик йўқотиш 2050 йилга бориб, 480 миллион кишини ташкил этади. СПИД ва ВИЧ инфекцияси орқали аҳоли пасайиши хавфи 60 та давлатда кузатилади. 60 та давлатдан 40 таси Африка, 12 таси Лотин Америкаси ва Кариб ҳавзаси, 5 таси Осиё ва 3 таси Европа ва Шимолий Америкада жойлашган. Бундай давлатлар таркибига бу йил Россия ва АҚШ ҳам қўшилди.

Айни пайтда ғарб давлатлари аҳоли кўпайишини рағбатлантириш мақсадида, ҳар хил тадбирлар ишлаб чиқмоқдалар. Шунга қарамай, аҳолининг туғилиш даражаси ғарб давлатларида ортиб боради. Туғилиш даражаси пасайиб бораётган Россиянинг мусулмон вилоятларида аксинча ҳолат кузатилмоқда.

Тадқиқотлар натижаси шуни кўрсатадики, мусулмон давлатларида ҳар қандай ҳолатда ҳам (уруш, эпидемиялар, қашшоқлик, табиий офатлар) аҳоли кўпайиши кузатилади. Бу охирзамон пайғамбари Муҳаммад саллоллоҳу алайҳи васалламнинг: «Уйланинглар, фарзанд кўринглар, мен қиёматда умматларим кўп бўлиши билан фахрланаман» деган тарғиблари билан изоҳланади.

Давронбек Тожиалиев

2050 йилда дунё давлатлари аҳолисининг тахминий сони

№ / Мамлакат / 2050 йил, минг киши 

1. Ҳиндистон 1 592 704
2. Хитой 1 392 307
3. АҚШ 394 976
4. Покистан 304 700
5. Индонезия 284 640
6. Нигерия 258 108
7. Бразилия 253 105
8. Бангладеш 242 937
9. Конго 177 271
10. Эфиопия 170 190
11. Мексика 139 015
12. Филиппин 127 068
13. Уганда 126 950
14. Миср 125 916
15. Вьетнам 116 654
16. Япония 112 198
17. Россия 111 752
18. Эрон 101 944
19. Туркия 101 208
20. Афғонистон 97 324
21. Кения 83 073
22. Германия 78 765
23. Таиланд 74 594
24. Буюк Британия 67 143
25. Танзания 66 845
26. Судан 66 705
27. Колумбия 65 679
28. Ироқ 63 693
29. Мянма 63 657
30. Франция 63 116
31. Яман 59 454
32. Аргентина 51 382
33. Непал 51 172
34. Италия 50 912
35. Нигер 50 156
36. Жазоир 49 500
37. Саудия Арабистони 49 464
38. ЖАР 48 660
39. Марокаш 46 397
40. Корея 44 629
41. Мадагаскар 43 508
42. Ангола 43 501
43. Канада 42 844
44. Перу 42 552
45. Испания 42 541
46. Венесуэла 41 991
47. Мали 41 976
48. Гана 40 573
49. Буркина-Фасо 39 093
50. Малайзия 38 924
51. Ўзбекистон 38 665
52. Мозамбик 37 604
53. Сурия 35 935
54. Кот-д‘Ивуар 33 959
55. Польша 31 916
56. Чад 31 497
57. Малави 29 452
58. Австралия 27 940
59. Камерун 26 891
60. Украина 26 393
61. Камбоджа 25 972
62. Бурунди 25 812
63. Гватемала 25 612
64. Корея ХДР 24 192
65. Шри-Ланка 23 554
66. Сенегал 23 108
67. Гвинея 22 987
68. Замбия 22 781
69. Бенин 22 123
70. Сомали 21 329
71. Чили 20 657
72. Эквадор 19 214
73. Руанда 18 153
74. Нидерландия 17 139
75. Руминия 16 757
76. Зимбабве 15 805
77. Боливия 14 908
78. Сьерра Леоне 13 786
79. Конго 13 721
80. Того 13 544
81. Қозоғистон 13 086
82. Гаити 12 996
83. Тунис 12 927
84. Гондурас 12 776
85. Доминикан 12 668
86. Парагвай 12 095
87. Лаос 11 586
88. Эритрея 11 229
89. Салвадор 10 823
90. Греция 10 742
91. Португалия 10 723
92. Либерия 10 653
93. Папуа-янги Гвинея 10 619
94. Тожикистон 10 423
95. Исроил 10 403
96. Белгия 10 302
97. Иордания 10 225
98. Фаластин 10 058
99. Швеция 10 054
100. Куба 9 749
101. Озарбайжон 9 631
102. Ливия 9 553
103. Сербия ва Черногория 9 426
104. Никарагуа 9 371
105. Хитой, Гонконг 9 235
106. БАА 9 056
107. Чехия 8 452
108. Венгрия 8 262
109. Австрия 8 073
110. Мавритания 7 497
111. Швейцария 7 252
112. Беларус 7 017
113. Туркманистан 6 780
114. МАР 6 747
115. Қирғизистон 6 664
116. Коста-Рика 6 426
117. Дания 5 851
118. Ирландия 5 762
119. Норвегия 5 435
120. Финляндия 5 329
121. Гвинея-Биссау 5 312
122. Кувайт 5 279
123. Сингапур 5 213
124. Панама 5 093
125. Болгария 5 065
126. Уммон 4 958
127. Янги Зеландия 4 790
128. Ливан 4 702
129. Словакия 4 612
130. Пуэрто-Рико 4 405
131. Бутан 4 393
132. Уругвай 4 043
133. Хорватия 3 686
134. Монголия 3 625
135. Албания 3 458
136. Молдова 3 312
137. Шарқий Тимор 3 265
138. Босния ва Герцеговина 3 170
139. Гамбия 3 106
140. Намибия 3 060
141. Грузия 2 985
142. Ямайка 2 586
143. Литва 2 565
144. Арманистон 2 506
145. Габон 2 279
146. Комор ороллари 1 781
147. Латвия 1 678
148. Ботсвана 1 658
149. Словения 1 630
150. Лесото 1 601
151. Жибути 1 547
152. Маврикий 1 465
153. Катар 1 330
154. Тринидад ва Тобаго 1 230
155. Кипр 1 174
156. Баҳрайн 1 155
157. Экваториал Гвинея 1 146
158. Эстония 1 119
159. Реюнион 1 092
160. Свазиленд 1 026
161. Кабо-Верде 1 002
162. Фижи 934
163. Соломон ороллари 921
164. Ғарбий Саҳрои Кабир 896
165. Люксембург 721
166. Малдив 682
167. Бруней 681
168. Хитой, Аомин 520
169. Гаяна 488
170. Гваделупа 474
171. Багам ороллари 466
172. Белиз 442
173. Суринам 429
174. Малта 428
175. Янги Каледония 382
176. Вануату 375
177. Исландия 370
178. Француз Полинезияси 360
179. Француз Гвианаси 359
180. Мартиника 350
181. Сан-Томе ва Принципи 295
182. Барбадос 255
183. Гуам 254
184. Антил ороллари (Нидерландия) 203
185. Сент-Люсия ва Гренадина 188
186. Кирибати 177
187. Норманд ороллари 171
188. Самоа 157
189. Гренада 157
190. Маршалл ороллари 150
191. Шимолий Мариан ороллари 130
192. Америка Самоаси 119
193. Антигуа ва Барбуда 112
194. Аруба 110
195. Сент-Винсент ва Гренадина 105
196. Микронезия 99
197. Сейшел ороллари 99
198. Доминика 98
199. Виргин ороллари 82
200. Тонга 75
201. Мен ороли 69
202. Бермуда 63
203. Гренландия 59
204. Кайман ороллари 59
205. Сент-Киттс ва Невис 59
206. Андорра 58
207. Фарер ороллари 55
208. Монако 55
209. Лихтенштейн 44
210. Теркс ва Кайкос 35
211. Сан Марино 30
212. Британ Виргин ороллари 28
213. Гибралтар 26
214. Уоллис ва Футуна 25
215. Палау 21
216. Науру 18
217. Ангиля 17
218. Кук ороллари 12
219. Тувалу 12
220. Авлиё Елена ороли 6
221. Монсеррат 5
222. Фолкленд ороллари 3
223. Ниуэ 2
224. Токелау ороллари 2
225. Ватикан 1

2050 йилда аҳоли кўпайиши бўйича мамлакатлар ўрни

№ / Мамлакат / 2050-2005, минг киши

1. Ҳиндистон 489 333
2. Покистон 146 765
3. Нигерия 126 578
4. Конго 119 722
5. Бангладеш 101 115
6. Уганда 98 134
7. АҚШ 96 763
8. Эфиопия 92 759
9. Хитой 76 463
10. Афғонистон 67 461
11. Бразилия 66 700
12. Индонезия 61 859
13. Миср 51 883
14. Кения 48 817
15. Филиппин 44 014
16. Яман 38 479
17. Нигер 36 199
18. Ироқ 34 886
19. Эрон 32 429
20. Виетнам 32 416
25. Туркия 28 015
29. Саудия Арабистони 24 891
36. Сурия 16 892
37. Жазоир 16 646
41. Марокаш 14 919
45. Малайзия 13 577
50. Ўзбекистон 12 072
78. Тожикистон 3 916
95. Туркманистон 1 947
100. Қирғизистон 1 400

2050 йилда аҳолиси энг камаядиган давлатлар 

№ / Мамлакат / 2050-2005, минг киши

1. Россия -31 450
2. Украина -20 088
3. Япония -15 887
4. Италия -7 181
5. Полша -6 614
6. Руминия -4 954
7. Германия -3 924
8. Корея -3 188
9. Беларус -2 738
10. Болгария -2 661
11. Венгрия -1 836
12. Чехия -1 768
13. Қозоғистон -1 739
14. Куба -1 520
15. Грузия -1 489
16. Сербия ва Черногория -1 077
17. Молдова -894
18. Литва -866
19. Хорватия -865
20. Словакия -789
21. Босния ва Гертсеговина -737
22. Латвия -629
23. Испания -523
24. Арманистон -510
25. Греция -378
26. Словения -337
27. Гаяна -263
28. Эстония -211
29. Лесото -194
30. Белгия -117