Дарахтлар яшил ўсимликлардир. Уларнинг ҳам бошқа яшил ўсимликлар сингари илдизи, пояси, япроқлари ва уруғлари бўлади. Дарахтлар яшил ўсимликлар ичида энг кўҳнасидир. АҚШнинг шимоли-ғарбидаги айрим секвойяларнинг ёши 4000 йилдан ошади. Бу дарахтлар Колумб Американи кашф этган даврларда ҳам худди шу кўринишда давоми…
Кўпчилигимиз пальмани манзарали дарахт деб биламиз. Суратларда уни айрим шаҳарларнинг кўчаларида ёки тропик пляжлар олдида ўсиб ётган ҳолда ҳаммамиз кўрганмиз, албатта. Аслида тўрт мингга яқин турли-туман пальмалар бор, улар орасида инсонга жуда катта фойда келтирадиганлари ҳам йўқ эмас. Фойдали пальмаларнинг давоми…
Ёзда барча дарахтларнинг ранги бир хил — яшил бўлади. Албатта, яшил рангнинг ҳам нозик турлари бўлади, аммо барча япроқларга битта чўтка билан бўёқ сурилганга ўхшайди. Кузга бориб эса яшил япроқлар турли рангларга бўялади. Бу ранглар қаердан пайдо бўлади? Япроқларнинг ранги давоми…
«Мева» сўзи ўсимликнинг гулдан ривожланадиган ва уруғи бор этли қисмидир. Сабзавотлар эса ўт ўсимликлардир. Ўт ўсимликнинг юмшоқ пояси ва майда ёки ёғочга хос бўлмаган ҳужайраси бўлади. Ботаниклар ўсимликнинг таркибида уруғ бўлган қисмини мева деб атайди. Улар меваларни уч синфга бўлишади: давоми…
Бу саволга жавоб бериш қийин. Аксарият ҳолларда бу саволга, дарахт қанча яшай олса, шунча яшайди, деб жавоб берилади. Дарҳақиҳат, кўпинча дарахтлар кесилиши ёки ташқи муҳитнинг таъсири оқибатида ёшини яшай олмайди. Аслида турли дарахтлар турлича яшайди. Эман бир ярим-икки минг йил, давоми…
Гапнинг пўсткалласини айтганда, улар ўртасидаги фарқ вақтдангина иборат. Биз айнан бир хил ўсимлик — полизлар қироли хусусида сўз юритяпмиз. Келинг, гапни бир бошдан бошлай қолайлик. Кимдир мева, бошқа биров эса реза мева деб атайдиган бу ўсимликнинг ватани картошканики билан бир давоми…
Бир дарахтдан бошқа бир дарахтнинг мевасини олиш мумкинми? Албатта. Бунинг учун пайвандлаш лозим бўлади. Агар нок дарахтининг шохидан бир қаламча олиниб, беҳи дарахтининг пўстлоғидаги чуқурчага жойлаштирилса, ундан нок шохчаси ўсиб чиқади. Беҳи дарахтида бир вақтнинг ўзида ҳам беҳи, ҳам нок давоми…
Буғдой инсон етиштира бошлаган энг қадимий неъматлардан биридир. Бундан кўп минг йиллар муқаддам ибтидоий одам озиқ қидириб юриб, буғдой донини татиб кўради. У ейишли бўлиши билан бирга тўйимли ҳам эди. Одамлар дастлаб хом донни чайнашган, кейинчалик уни қўрга кўмиб пиширадиган давоми…
Қизиғи шундаки, ўсимликларнинг ҳам озуқа ишлаб чиқарадиган «фабрикаси» бор. Яшил барглар ана шундай «фабрика»дир. Олма ва шафтоли мевалари ширинлигини ҳаммамиз яхши биламиз. Демак, уларнинг таркибида қанд моддаси бор. Аммо у қаердан пайдо бўлади? Уларни шафтоли ва олма дарахтларининг япроқлари ишлаб давоми…
Бу ўсимлик ўзининг чиройи билан не-не шоирларни, рассомларни ва оддий табиат шайдоларини ҳайратга солмаган дейсиз. Узун поядаги олтин бошчалар тўлқинларни тутадиган локатор каби доимо қуёшни излайди, унга интилади. Унга ошиқи беқарор бўлиб, ҳижронда бир-бирига талпинаётган ошиқ-маъшуқлар каби қайтадан офтоб чиқишини давоми…