Qilichdum juda qiziq maxluq. U inglizcha «shoh krabi» deyilgani va krab va o‘rgimchaklarga qarindosh bo‘lgani bilan umuman krab emas. Uning ilmiy nomi — Limulus Polyphemus — ko‘zlarining chiroyliligiga ishoradir. Qilichdumning ko‘zi to‘rtta. Ikkitasi chetga chiqib turadi, qolgan ikkitasi esa boshining davomi…
Qisqichbaqasimonlarda umurtqa bo‘lmaydi, shuning uchun ham ularning tanasi zirh va harakatlanuvchi birikma zirhli lappaklar bilan qoplangan. Ayrim qisqichbaqasimonlar, masalan, dafniyalar juda mayda bo‘ladi: boshqalari — krevetkalar, langustlar, krablar yirikroq bo‘ladi. Qisqichbaqasimonlarning aksariyati suvda: yo dengizda yo toza ko‘llarda yashaydi. Ba’zi davomi…
Ustritsalarga amakivachcha bo‘lgan sakkizoyoqlarning. Ularning qoni g‘ayrioddiy — ko‘k! Kislorodga to‘yingan payti tim ko‘k, venasida esa oq. Bu hayvonlar qonining rangi tarkibidagi metallarga bog‘liq. Umurtqalilarning hammasi, shuningdek, yomg‘ir chuvalchangi, zuluk va uy pashshalarining qoni qizildir. Ko‘pgina dengiz chuvalchanglarining qonida temirning davomi…
Kanareyka boqqan odam borki, «karakatitsa suyaklarini» biladi. Ular, albatta, karakatitsaniki bo‘ladi. Bu suyaklar kanareyka va boshqa xonadon qushlariga tumshuqlarini o‘tkir qilish uchun beriladi. Shu hisobga olinmasa, biz karakatitsa haqida hech narsa bilmaymiz. Karakatitsa — baliq emas, mollyuska. Ular mollyuskalarning «boshoyoqli» davomi…
Bu shayton va farishta mutlaqo ertaklar qahramoni emas. Tabiatda haqiqatan ham uchragani uchun emas. Gap shundaki, ularning tabiati ertaklardagiga sira o‘xshamaydi: farishta — badjahl, shayton esa beozor va himoyasiz. Bu g‘aroyib ikki mollyuska — dengiz farishtasi va dengiz shaytoni shimoliy davomi…
Siz yerda juda sekin harakatlanayotgan shilliqqurtni ko‘rgan va iya, uning birorta ham oyog‘i ko‘rinmaydi, qay tariqa yurarkin, deya o‘yga botgan bo‘lsangiz kerak. Gap shundaki, shilliqqurt tanasining pastki qismi faqat «oyoqdan» iborat! Bu oyoqlar yassi va silliq bo‘lib, uning mushaklari shilliqqurtga davomi…
Agar siz biror gal dengizda bo‘lib, to‘lqinqaytargich g‘ovlar, yumaloq katta toshlar, himoya devorlari yonidan yurgan bo‘lsangiz, chig‘anoq-yopishqoqlarni ko‘rgan bo‘lsangiz kerak. To‘lqinqaytargich g‘ovlar va yumaloq katta toshlarda siz ko‘rgan ana shu «qatlam» millionlab chig‘anoq-yopishqoqlardan tarkib topgan. Chig‘anoq-yopishqoq oddiy kichkina mollyuskadir. Ular davomi…
Agar o‘z chig‘anog‘ida yotgan, ochilib qolgan ustritsaga qarasangiz, bu jonivorning juda ko‘p funktsiyalarni bajarishiga ishonishingiz qiyin. Keling, ustritsani diqqat bilan o‘rganaylik va uning hayotiga razm solaylik. Atrof muhitga bog‘liq ravishda shakli, katta-kichikligi va chig‘anog‘i bilan farqlanadigan ustritsalarning 100 dan oshiq davomi…
Biror marta qovurilgan taroqchalardan ovqat tanovul etganmisiz? Taqsimchangizdagi mayda chorsilarga qarab, bularni nega suvda ko‘rmagan ekanman, deb hayron qolgan bo‘lsangiz kerak? Chorsi to‘g‘ralgan go‘sht tarzida uchraydigan bu jonivor nima o‘zi? Haqiqatan ham «taroqcha» nomi bilan sotiladigan hamda siz yeydigan taroqcha davomi…
Biror gal Atlantika okeani sohillarida, suvning pasayish payti sayr qilishingizga to‘g‘ri kelsa, ajoyib manzaraning guvohi bo‘lishingiz mumkin. Sayoz joylarda minglab qora chig‘anoqlar yotadi. Ularni midiyalar deyishadi. Midiyalar ko‘p jihatdan qo‘shtabaqali mollyuskalarga o‘xshaydi. Ammo ularning ajralib turadigan bir xususiyati bor: ular davomi…