O‘lik dengiz dunyodagi eng g‘alati suv havzalaridan biridir. Bundan million yillar muqaddam undagi suv sathi hozirgisidan 420 metr baland bo‘lgan. Bu O‘rta Yer dengizining suv sathidan ham yuqori ko‘rsatkichdir. O‘sha vaqtlar unda hayot bo‘lgan. Ammo buyuk qurg‘oqchilik davrida u nihoyatda davomi…
O‘lik dengiz Yer yuzidagi o‘ziga xos suv havzasiga inson bergan g‘alati nomlardan biridir. Bu dengizni ilk marta yunonlar «o‘lik», Qadimgi Iudeya aholisi esa «sho‘r» deb atagan. Arab mualliflari uni «badbo‘y dengiz» deb tilga olishgan. Bu dengizning o‘ziga xos jihati nima? davomi…
Okean suvi sho‘r ekanini hamma yaxshi biladi. Ammo nega materik ichkarisidagi ko‘llardagi, masalan, Katta Sho‘rko‘l suvi tarkibida tuz bor? Bu savolga javob berish uchun, avvalo, ko‘llar qanday vujudga kelganini va keyinchalik nima bo‘lganini bilib olish kerak bo‘ladi. Ko‘l past yerlarda davomi…
Baykal deyarli Osiyoning markazida, Moskva va Voronej, London va Edinburg kengliklari o‘rtalig‘ida joylashgan. Agar Yer yuzida ilk yaratilgan kuyi saqlanib qolgan joylar bo‘lsa, bu, avvalo, Baykal ko‘lidir. Baykal Yer sharidagi ko‘llar ichida marvarid donasiday ajralib turadi. U geologik jihatdan ko‘hnaligi, davomi…
Beshta Buyuk ko‘l birgalikda dunyodagi eng katta chuchuk suv omborini tashkil qiladi. Ulardan biri dunyodagi eng katta chuchuk suvli ko‘ldir. Undan faqat sho‘r suvli Kaspiy dengizi katta. Buyuk ko‘llar basseyni muz davrida muzliklardan hosil bo‘lgan. Muzliklar shimoldan bostirib kelgan, ularning davomi…
Daryoning ko‘l yoki dengizga quyilish joyi etak deb ataladi. Keng bir shoxobchali etak esa estuariy deb ataladi. Etak turli qum va loyqa cho‘kindilari bilan to‘silib qoladi va daryo oqimini turli shoxobchalarga bo‘lib tashlaydi. Bunday etak delta deb ataladi. Agar daryo davomi…
Niagara sharsharasi Nyu-York shtatidagi Buffalo shahridan 25 km uzoqlikda oqib o‘tadigan Niagara daryosida joylashgan. Niagara daryosi Eri ko‘liga quyiladi va to‘rtta Buyuk Ko‘lni Ontario ko‘li bilan bog‘laydi. Daryo yo‘lining 58-kilometri o‘rtalarida tez oqim birdan uziladi va baland qoyadan sharshara bo‘lib davomi…
Suv oqimi dengiz yoki okeanga oqib tushishi davomida o‘ziga yo‘l ochib boradi. Tog‘ daryosi tik yonbag‘irlarni kesib o‘tayotib, chuqur dara hosil qiladi. Vodiydan oqib o‘tayotganda, daryoning o‘zani ilon izi singari egri-bugri bo‘lib qoladi. Daryoning burilgan joyi meandr deb ataladi. Har davomi…
Er yuzida son-sanoqsiz daryolar bor. Kichik irmoqlar va ariqlar o‘zaro qo‘shilib, katta daryolarni hosil qiladi. Ular o‘z navbatida dengizlar va okeanlarga quyiladi. Ayrimlari, masalan, Amudaryo, Sirdaryo va Volga daryolari ichki dengizlar yoki ko‘llarga quyiladi. Boshqa birlari esa qurg‘oqchil mintaqalardan oqib davomi…
Agar odamlardan siz chet tilini o‘rganish zarurmi, deb so‘rasangiz, ularning ko‘pchiligi “yo‘q” deb javob beradi. Ona tilidan boshqa bironta tilni bilmasdan bemalol yashash mumkin, deydiganlar ancha. Ular eng yaxshi badiiy asarlar allaqachon o‘zbek tiliga o‘girilgan, qolganlarini o‘qish uchun esa ikkinchi davomi…