Mo‘jiza kitob: Bolalar uchun universal entsiklopediya. Uch jildlik (Tuzuvchi N. Nikolayeva. 1998 y.)
«Mo‘jiza kitob» o‘ta noyob nashr hisoblanib, u bolalar uchun chiqarilgan avvalgi entsiklopediyalardan keskin farq qiladi. Kitobdagi barcha materiallar sodda va ommabop tilda ifodalangan bo‘lib, mavzu jihatidan turli bo‘limlarga ajratilgan. Shunisi e’tiborliki, kitobdagi ma’lumotlar muayyan tizim asosida bolaning dunyoni idrok qilish qobiliyatiga, yosh xususiyatlariga muvofiq tarzda tartiblangan. Undan maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib o‘rta maktab o‘quvchilarigacha bemalol foydalanishlari mumkin.
Mazkur uch jildlik qomus bolalarning maktab dasturlarini o‘zlashtirishlari hamda o‘z bilimlarini har tomonlama oshirishlari uchun eng samarali omil bo‘lishi shubhasiz.
Yorug‘lik, issiqlik, rentgen va ultrabinafsha nurlar nurning turli ko‘rinishlaridir. Nur to‘lqinlari uzunligi katta diapazonga — ko‘lam chegaralariga ega. Ularning eng uzuni radio to‘lqinlari, eng qisqasi esa gamma nurlaridir. Eng uzun va eng qisqa to‘lqinlar oralig‘ida yorug‘lik to‘lqinlari yoki sizu bizning davomi…
Biror marta Quyoshning tutilgandagi suratini ko‘rganmisiz? Suratda Quyoshning qora gardishi atrofida notekis olov tillariga o‘xshash narsa ko‘zga tashlanadi va u toj deb ataladi. Quyosh ham yulduzdir. Boshqacha aytganda, u o‘zidan nur taratadi. Albatta, buning uchun katta miqdordagi energiya — quvvat davomi…
Hoynahoy, «uchar likobchalar» va o‘zga dunyolardan kelgan g‘ayrioddiy mavjudotlar to‘g‘risida eshitgan bo‘lsangiz kerak. Ularning haqiqatan ham mavjudligi dargumon, biroq bunday hodisalar ro‘y berishi ehtimoldan uzoq emas. Gap shundaki, Quyosh sistemasi unga o‘xshash millionlab sistemalar bo‘lishi ehtimoldan xoli bo‘lmagan Koinotning uvoqqina davomi…
Kechasi nur sochadigan yulduzlar va kunduzi olamni munavvar etadigan Quyosh bir xil ekaniga ishonish qiyin. Quyosh ham Yerga eng yaqin yulduzdir. Yerdagi hayot Quyoshga bog‘liq ekanini hammamiz yaxshi bilamiz. Quyosh nuri taftisiz Yerda hayot vujudga kelmas edi. Quyosh nuri taftisiz davomi…
Ekvatorning janubidagi osmonda xochga o‘xshash shaklga ega bo‘lgan to‘rtta yulduz ko‘zga tashlanadi. U Janubiy Xoch deb ataladi. Tomonlarni ko‘rsatuvchi bu yulduz sayyohlarga kechalari yo‘l topib olishda yordam beradi. Ta’kidlab o‘tganimizday, Janubiy Xoch faqat Janubiy yarim sharda ko‘rinadigan burjlar qatoriga kiradi. davomi…
Nima uchun ajdodlarimiz o‘sha yulduzlar turkumini aynan Buzoq, Burgut, Qovg‘a yoki Orion deb atashgan? Burjlarning turli xalqlar tillaridagi nomlarini o‘zaro taqqoslaydigan bo‘lsak, savolga javob topish yanada murakkablashadi. Qizig‘i shundaki, aynan bitta yulduzlar turkumini qadimgi ellinlar va Shimoliy Amerika hindulari mutlaqo davomi…
Yulduzlarni kuzatayotganda, ular tanish harflar, uchburchaklar, kvadratlar hosil qilishiga e’tibor bergan bo‘lsangiz kerak. Odamlar qadim zamonlardan beri dunyoning turli burchaklarida shunday yulduzlar turkumini turli nomlar bilan atab kelishgan. «Burj» arab tilidan tarjima qilganda «yulduzlar turkumi» degan ma’noni anglatadi. Burjlarning nomlari davomi…
Bu savolga hech kim aniq javob bera olmasa kerak. Yerdagi eng kuchli teleskoplar bilan ham yulduzlarning barchasini ko‘rish mumkin emas. Barchamizning uyimiz bo‘lmish Yer (yulduz ham emas!), bor-yo‘g‘i, kichik bir sayyora bo‘lib, u o‘rtacha kattalikdagi yulduz — Quyosh atrofida aylanadi. davomi…
Yulduzlar na kechasi, na kunduzi hech qayerga g‘oyib bo‘lmaydi. Quyosh nuri yulduzlarnikidan bir necha barobar kuchli bo‘lgani uchun ham na Oy va na yulduzlarni biz kunduzi ko‘ra olmaymiz. Quyoshning bizga yaqinligi yulduzlarni kunduzi ilg‘ashimizga imkon bermaydi. Osmonni Quyosh botayotganda kuzatish davomi…
Osmonga boqqanimizda, biz yulduzlarni bir-biridan unchalik farqlay olmaymiz. Faqat ayrimlari kattaroq va boshqalariga nisbatan yorqinroq ko‘rinadi, xolos. Aslida esa ular bir-biridan keskin farq qiladi, ular o‘rtasidagi tafovut nihoyatda kattadir. Agar yulduzlarni spektrlariga ko‘ra guruhlarga ajratadigan bo‘lsak, ko‘kdan tortib qizilgacha bo‘lgan davomi…