Mo‘jiza kitob: Bolalar uchun universal entsiklopediya. Uch jildlik (Tuzuvchi N. Nikolayeva. 1998 y.)
«Mo‘jiza kitob» o‘ta noyob nashr hisoblanib, u bolalar uchun chiqarilgan avvalgi entsiklopediyalardan keskin farq qiladi. Kitobdagi barcha materiallar sodda va ommabop tilda ifodalangan bo‘lib, mavzu jihatidan turli bo‘limlarga ajratilgan. Shunisi e’tiborliki, kitobdagi ma’lumotlar muayyan tizim asosida bolaning dunyoni idrok qilish qobiliyatiga, yosh xususiyatlariga muvofiq tarzda tartiblangan. Undan maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib o‘rta maktab o‘quvchilarigacha bemalol foydalanishlari mumkin.
Mazkur uch jildlik qomus bolalarning maktab dasturlarini o‘zlashtirishlari hamda o‘z bilimlarini har tomonlama oshirishlari uchun eng samarali omil bo‘lishi shubhasiz.
Yulduzlar, nurini o‘zida aks ettiradigan va shu tufayligina yorug‘ bo‘lib ko‘rinadigan sayyoralar va ularning yo‘ldoshlaridan farqli o‘laroq, o‘zidan nur tarqatadigan katta gaz sharlaridir. Masalan, Oy shu’lasi Quyosh nurining aksidan boshqa narsa emas. Yana bir farq shundaki, bizga yulduzlar miltillayotganga o‘xshab davomi…
Avvalo, yulduzlarning o‘zi nima? Yulduz cho‘g‘ bo‘lib qizigan gazlardan iborat katta shardir. Yulduzlar tarkibida katta miqdordagi vodorod bor va u asosiy energiya manbaidir. Yulduzlar tarkibida, shuningdek, geliy, azot, kislorod, temir, nikel va rux kabi boshqa kimyoviy elementlar ham bor. Yulduzlarning davomi…
Agar kitoblarda katta spiral, girdob va bulut ko‘rinishidagi tasvirlarga ko‘zingiz tushgan bo‘lsa, shunga o‘xshash manzarani osmonda ham ko‘raman, deb ovora bo‘lib yurmang. Aksariyat tumanliklarni teleskop yordamisiz ko‘rib bo‘lmaydi. «Tumanlik» so‘zining paydo bo‘lishiga sabab munajjimlar avvallari zaif teleskoplar bilan osmonni kuzatishganda, davomi…
Butun Koinot bo‘ylab sochilib ketgan yulduzlar g‘uj-g‘uj to‘plangan yerlar galaktika deb ataladi. Bizning Quyosh esa Somon Yo‘li galaktikasidagi yulduzdir. Ushbu galaktikada ham milliardlab yulduzlar bor. Yorug‘lik galaktikamizning bir burchidan ikkinchi bir burchiga yetib borishi uchun, taxminan, yuz ming yil kerak davomi…
Odamzot Koinotning haqiqiy o‘lchamlarini tasavvur qilishi qiyin. Biz uning nechog‘li katta ekanini bilmaymiz, binobarin, qanchalik masofaga cho‘zilib ketganini tasavvur qilishimiz ham qiyin. Agar biz Yerdan uzoqlasha boshlasak, buning sababini anglab yetamiz. Yer — Quyosh sistemasining kichik bir zarrasi. Quyosh sistemasiga davomi…
Bizni o‘rab turgan butun moddiy dunyo, shuningdek, Yerdan tashqarida bo‘lgan kosmik fazo, sayyoralar va yulduzlar Koinotni tashkil qiladi. O‘z hayoti davomida turli shakllarga kiradigan materiyaning boshi ham, adog‘i ham yo‘q. Ko‘pchilik munajjimlar, Koinot bundan 15 000 mlrd. yil muqaddam sodir davomi…
Koinotning istalgan yerida ma’lum bir fazoni egallagan narsa materiya deb ataladi. Materiyaning qattiq, suyuq va gazsimon uchta holati mavjud. Materiya, shuningdek, organik va noorganik turlarga bulinadi. O‘simliklar, hayvonlar va odamlar tirik materiya namunalaridir. O‘tin, paxta va jundan tayyorlangan kiyimlar, grechixa davomi…