Mo‘jiza kitob: Bolalar uchun universal entsiklopediya. Uch jildlik (Tuzuvchi N. Nikolayeva. 1998 y.)
«Mo‘jiza kitob» o‘ta noyob nashr hisoblanib, u bolalar uchun chiqarilgan avvalgi entsiklopediyalardan keskin farq qiladi. Kitobdagi barcha materiallar sodda va ommabop tilda ifodalangan bo‘lib, mavzu jihatidan turli bo‘limlarga ajratilgan. Shunisi e’tiborliki, kitobdagi ma’lumotlar muayyan tizim asosida bolaning dunyoni idrok qilish qobiliyatiga, yosh xususiyatlariga muvofiq tarzda tartiblangan. Undan maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib o‘rta maktab o‘quvchilarigacha bemalol foydalanishlari mumkin.
Mazkur uch jildlik qomus bolalarning maktab dasturlarini o‘zlashtirishlari hamda o‘z bilimlarini har tomonlama oshirishlari uchun eng samarali omil bo‘lishi shubhasiz.
Tog‘larning ulkan salobatiga boqib, ular abadiy tursa kerak, deb o‘ylab qolasan, kishi. Ammo ularni tadqiq qiladigan olimlar, geologlar, tog‘lar ham o‘zgarib turishini, abadiy emasligini isbot qilib berishi mumkin. Yer yuzasida ro‘y bergan ma’lum bir o‘zgarishlar nurab, evrilib boruvchi tog‘larni yaratdi. davomi…
Agar Yer yuzasi tuproq bilan qoplanmaganida, inson unda yashay olmas edi. Tuproq bo‘lmaganida, o‘simliklar ham bo‘lmas, inson va jonivorlar esa o‘ziga ovqat topa olmagan bo‘lar edi. Tuproq o‘simliklar o‘sadigan kukunsimon qoplamdir. Uning tarkibiga mayda toshlar, o‘simliklar va jonivorlar organizmlarining qoldiqlari davomi…
Er yuzida nechta qit’a borligini ota-onangizdan so‘rab ko‘ring. Ular sizga, beshta qit’a bor, deb javob berishi ham ajab emas. Chunki ularni maktabda shunday deb o‘qitishgan. Ammo olimlar, bugun yettita qit’a bor, deb hisoblashadi. Nega bunday bo‘ldi? Panama kanali qazilgach, Amerika davomi…
Odamlar suvning tiniqligini o‘lchash uchun yuz yillardan beri Sekki gardishidan foydalanadi. U diametri 30 santimetr bo‘lgan metall gardishdir. Kema o‘lchash nuqtasiga chiqqach, uning bortidan gardish suvga tushiriladi. U yonlama (gorizontal) holatda bo‘lishi kerak. Gardish ko‘zga ko‘rinadigan eng so‘nggi chuqurlik bilan davomi…
O‘z umri davomida ko‘plab kemalar halokatining shohidi bo‘lgan ingliz admirali Frensis Bofort 1806 yili shamol kuchining quruqlik ob’ektlari va dengiz to‘lg‘onishiga ta’sirini baholaydigan shkala o‘ylab topdi. 12-balli Bofort shkalasi o‘ta dolzarb ixtiro edi. Chunki dengizchilar dengizga chiqishdan oldin qaysi shamolni davomi…
Boshqa fanlarda bo‘lgani singari okeanshunoslikda ham nazariy va tajriba tadqiqotlari o‘tkaziladi. Ular o‘zaro chambarchas bog‘langan. Tajriba yo‘li bilan olinadigan kuzatishlarga oid ma’lumotlar sizni qiziqtirayotgan ob’ekt — okean tuzilishi to‘g‘risida yaxlit tasavvur hosil qilish uchun nazariy tafakkurni taqozo etadi. O‘z navbatida davomi…
Agar siz dengiz sohiliga borgan bo‘lsangiz, suvning ko‘tarilishi va pasayishi o‘rtasidagi farqni ko‘rgansiz, albatta. Dunyoning ayrim joylarida bu farq 12 metrni tashkil qiladi. Inson uzoq vaqt suvning bunday vaqti-vaqti bilan harakatlanib turishi muhim energiya manbai bo‘lishi mumkinligiga e’tibor bermay keldi. davomi…
Siz biror marta suv ko‘tarilgan paytda qo‘zg‘algan to‘lqin bo‘ylab dengiz ichkarisi tomon tizzangiz suvga botguncha uzoq yurganmisiz? Ayrim joylarda suvning baland va past ko‘tarilishini bir-biridan ajratish ancha qiyin bo‘ladi. Buning Oy ta’siriga hech qanday aloqasi yo‘q. Suv gravitatsiya ta’sirida ko‘tariladi. davomi…
Dengizlarning ko‘p miqdordagi suvi hamisha bir joydan boshqa joyga ko‘chib yuradi. Ularning aylanishi juda murakkab, chunki suvni harakatga keltiradigan sabablar ko‘p. Shunday sabablardan biri zich suvning pastga enishi, yengilroq suvning esa yuqoriga ko‘tarilishidir. Okeandagi eng zich suv sovuq va sho‘r davomi…
Okean ulkan suv kengligidir. Yer yuzida jami to‘rtta okean bor: Tinch, Atlantika, Hind va Shimoliy Muz okeanlari. Shuni unutmangki, Tinch okeanining g‘arbiy chekkasi Osiyo, sharqiy chekkasi Amerika bilan tutash. Amerikaning sharqiy va Yevropa va Afrikaning g‘arbiy sohillari Atlantika okeani bilan, davomi…