Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Ёруғлик, иссиқлик, рентген ва ультрабинафша нурлар нурнинг турли кўринишларидир. Нур тўлқинлари узунлиги катта диапазонга — кўлам чегараларига эга. Уларнинг энг узуни радио тўлқинлари, энг қисқаси эса гамма нурларидир. Энг узун ва энг қисқа тўлқинлар оралиғида ёруғлик тўлқинлари ёки сизу бизнинг давоми…
Бирор марта Қуёшнинг тутилгандаги суратини кўрганмисиз? Суратда Қуёшнинг қора гардиши атрофида нотекис олов тилларига ўхшаш нарса кўзга ташланади ва у тож деб аталади. Қуёш ҳам юлдуздир. Бошқача айтганда, у ўзидан нур таратади. Албатта, бунинг учун катта миқдордаги энергия — қувват давоми…
Ҳойнаҳой, «учар ликобчалар» ва ўзга дунёлардан келган ғайриоддий мавжудотлар тўғрисида эшитган бўлсангиз керак. Уларнинг ҳақиқатан ҳам мавжудлиги даргумон, бироқ бундай ҳодисалар рўй бериши эҳтимолдан узоқ эмас. Гап шундаки, Қуёш системаси унга ўхшаш миллионлаб системалар бўлиши эҳтимолдан холи бўлмаган Коинотнинг увоққина давоми…
Кечаси нур сочадиган юлдузлар ва кундузи оламни мунаввар этадиган Қуёш бир хил эканига ишониш қийин. Қуёш ҳам Ерга энг яқин юлдуздир. Ердаги ҳаёт Қуёшга боғлиқ эканини ҳаммамиз яхши биламиз. Қуёш нури тафтисиз Ерда ҳаёт вужудга келмас эди. Қуёш нури тафтисиз давоми…
Экваторнинг жанубидаги осмонда хочга ўхшаш шаклга эга бўлган тўртта юлдуз кўзга ташланади. У Жанубий Хоч деб аталади. Томонларни кўрсатувчи бу юлдуз сайёҳларга кечалари йўл топиб олишда ёрдам беради. Таъкидлаб ўтганимиздай, Жанубий Хоч фақат Жанубий ярим шарда кўринадиган буржлар қаторига киради. давоми…
Нима учун аждодларимиз ўша юлдузлар туркумини айнан Бузоқ, Бургут, Қовға ёки Орион деб аташган? Буржларнинг турли халқлар тилларидаги номларини ўзаро таққослайдиган бўлсак, саволга жавоб топиш янада мураккаблашади. Қизиғи шундаки, айнан битта юлдузлар туркумини қадимги эллинлар ва Шимолий Америка ҳиндулари мутлақо давоми…
Юлдузларни кузатаётганда, улар таниш ҳарфлар, учбурчаклар, квадратлар ҳосил қилишига эътибор берган бўлсангиз керак. Одамлар қадим замонлардан бери дунёнинг турли бурчакларида шундай юлдузлар туркумини турли номлар билан атаб келишган. «Бурж» араб тилидан таржима қилганда «юлдузлар туркуми» деган маънони англатади. Буржларнинг номлари давоми…
Бу саволга ҳеч ким аниқ жавоб бера олмаса керак. Ердаги энг кучли телескоплар билан ҳам юлдузларнинг барчасини кўриш мумкин эмас. Барчамизнинг уйимиз бўлмиш Ер (юлдуз ҳам эмас!), бор-йўғи, кичик бир сайёра бўлиб, у ўртача катталикдаги юлдуз — Қуёш атрофида айланади. давоми…
Юлдузлар на кечаси, на кундузи ҳеч қаерга ғойиб бўлмайди. Қуёш нури юлдузларникидан бир неча баробар кучли бўлгани учун ҳам на Ой ва на юлдузларни биз кундузи кўра олмаймиз. Қуёшнинг бизга яқинлиги юлдузларни кундузи илғашимизга имкон бермайди. Осмонни Қуёш ботаётганда кузатиш давоми…
Осмонга боққанимизда, биз юлдузларни бир-биридан унчалик фарқлай олмаймиз. Фақат айримлари каттароқ ва бошқаларига нисбатан ёрқинроқ кўринади, холос. Аслида эса улар бир-биридан кескин фарқ қилади, улар ўртасидаги тафовут ниҳоятда каттадир. Агар юлдузларни спектрларига кўра гуруҳларга ажратадиган бўлсак, кўкдан тортиб қизилгача бўлган давоми…