Mo‘jiza kitob: Bolalar uchun universal entsiklopediya. Uch jildlik (Tuzuvchi N. Nikolayeva. 1998 y.)
«Mo‘jiza kitob» o‘ta noyob nashr hisoblanib, u bolalar uchun chiqarilgan avvalgi entsiklopediyalardan keskin farq qiladi. Kitobdagi barcha materiallar sodda va ommabop tilda ifodalangan bo‘lib, mavzu jihatidan turli bo‘limlarga ajratilgan. Shunisi e’tiborliki, kitobdagi ma’lumotlar muayyan tizim asosida bolaning dunyoni idrok qilish qobiliyatiga, yosh xususiyatlariga muvofiq tarzda tartiblangan. Undan maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib o‘rta maktab o‘quvchilarigacha bemalol foydalanishlari mumkin.
Mazkur uch jildlik qomus bolalarning maktab dasturlarini o‘zlashtirishlari hamda o‘z bilimlarini har tomonlama oshirishlari uchun eng samarali omil bo‘lishi shubhasiz.
Yashin va momaqaldiroq ibtidoiy odamlarni qo‘rqitgan va sehrlagan ilk tabiat hodisalaridan biri bo‘lgan bo‘lsa ajab emas. Ular ilon izi yashinni, momaqaldiroq gumburlashini xudoning o‘zlariga sochayotgan g‘azabi, qahri, deb o‘ylashgan. Yashin va momaqaldiroq aslida nima ekanini anglab yetish uchun elektrni esga davomi…
Agar siz ertalab o‘rmonga sayrga otlansangiz, ayrim gullar hali o‘z qalpoqchalarini ochmaganini ilg‘ab olasiz. Mana shu paytda ba’zi o‘simliklar butkul uyg‘onib, tong quyoshi tomon talpinadi, boshqalari esa qattiq uyqusini buzmagan, harqalay, ularning qalpoqchasi ochilmagan bo‘ladi. Bordiyu siz ularni bir necha davomi…
Osmonga boqqanimizda, ko‘zimiz og‘irkarvon bulutlarga tushishi bilanoq, yomg‘ir yog‘sa kerak, degan xayolga boramiz. Biz buni yomg‘ir yog‘ishi uchun zarur bo‘lgan birdan-bir narsa, deb o‘ylaymiz. Ammo aslida yomg‘ir uzoq va murakkab jarayon natijasidir. Yomg‘ir yog‘ishi uchun Quyosh, Yer va atmosfera bir-biriga davomi…
Er yuzida tutib qamovchilar guruhiga mansub yirtqich o‘simliklarning o‘nlab turi mavjud. Ammo ularning hammasi ham bir xil oziqlanadi: o‘z o‘ljalarini «tutib qamaydi», so‘ngra ularni hazm qiladi. Bu guruhga, masalan, venerina muxolovka yaqqol misol bo‘la oladi. U Shimoliy Amerikada o‘sadi va davomi…
Siz shudring tabiatning tushuntirish oson bo‘lgan hodisasi, deb o‘ylayotgan bo‘lsangiz kerak. Ajablanarlisi shundaki, odamlar shudring nima ekanini uzoq vaqt anglay olishmagan. Bu haqda juda ko‘p kitoblar yozilgan. Aristotel — Arastu zamonidan to XVIII asrgacha odamlar shudring ham yomg‘ir singari yog‘adi, davomi…
Makkajo‘xorining ipak popugi urug‘ ishlab chiqarish uchun kerak. Uning chiqish tartibi quyidagichadir: Makkajo‘xori qattiq poyasining uzunligi 2 — 6 metrga boradi. Uning tepasida popuk paydo bo‘ladi. Bu erkak guldir. Quyiroqda esa bir yoki bir nechta o‘smalar — kelgusi so‘talar tugunchasi davomi…
Kondensatsiya bug‘lanishga teskari bo‘lgan jarayondir. Bug‘lanish jarayonida suyuqlik gaz yoki bug‘ga aylansa, kondensatsiya jarayonida gaz yoki bug‘ suyuq yoki qattiq holatga o‘tadi. Gaz yoki bug‘ning hajmi qisqarganda yoki soviganda kondensatsiya sodir bo‘ladi. Kondensatsiya jarayonida qiziq narsalar yuz beradi. Birinchidan, gaz davomi…
Kartoshka deganda ko‘pchilikning ko‘z oldiga Irdandiya keladi. Buning muayyan sababi bor. Kartoshka Irlandiya tarixida katta rol o‘ynagan. Bu mamlakat aholisining hayoti yuz yillar muqaddam ma’lum ma’noda asosiy oziq-ovqat mahsuloti kartoshkaga bog‘liq bo‘lgan. 1846 yili butun kartoshka hosili yo‘q qilib tashlangani davomi…
Bo‘ronning turlari ko‘p bo‘lsa-da, ular bir xil yo‘sinda, ya’ni havoning bir joydan ikkinchi bir joyga tez sur’atlar bilan ko‘chishi natijasida hosil bo‘ladi. Yomg‘ir yog‘ib, chaqin chaqib, yashin turgan vaqtdagi bo‘ron momaqaldiroq deb yoki momaqaldiroq bo‘roni deb ataladi. Agar shamol yo‘l-yo‘lakay davomi…
Sabzavotlar o‘t o‘simliklardir, ya’ni ularning poyasi yumshoq, tarkibida qisman yog‘och bor yoki umuman yo‘q. O‘simliklarning ildizi (lavlagi), poyasi (sarsabil), barglari (shovil), gul g‘unchasi (brokkoli karami), mevasi (pomidor) yoki urug‘i (no‘xat) iste’mol qilinadi. Ibtidoiy kishi yovvoyi qo‘zoqli o‘simliklardan loviya yoki no‘xat, davomi…