Mo‘jiza kitob: Bolalar uchun universal entsiklopediya. Uch jildlik (Tuzuvchi N. Nikolayeva. 1998 y.)
«Mo‘jiza kitob» o‘ta noyob nashr hisoblanib, u bolalar uchun chiqarilgan avvalgi entsiklopediyalardan keskin farq qiladi. Kitobdagi barcha materiallar sodda va ommabop tilda ifodalangan bo‘lib, mavzu jihatidan turli bo‘limlarga ajratilgan. Shunisi e’tiborliki, kitobdagi ma’lumotlar muayyan tizim asosida bolaning dunyoni idrok qilish qobiliyatiga, yosh xususiyatlariga muvofiq tarzda tartiblangan. Undan maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib o‘rta maktab o‘quvchilarigacha bemalol foydalanishlari mumkin.
Mazkur uch jildlik qomus bolalarning maktab dasturlarini o‘zlashtirishlari hamda o‘z bilimlarini har tomonlama oshirishlari uchun eng samarali omil bo‘lishi shubhasiz.
Er sharining ko‘pgina joylarida odamlar asrlar bo‘yi bilqillama qumloqlardan qo‘rqib yashagan. Ular, domiga tushib qolganlarni o‘z qa’riga tortib ketish qudratiga ega, degan qarash hukm surib kelgan. Aslida, bilqillama qumloqning bunday xususiyati yo‘q. Agar uning o‘zi nima ekani va unga borib davomi…
Dengiz sohilida uyulib qolgan katta-katta qum tepaliklari uyumlar deb ataladi. Ularni Yevropaning shimolida: Belgiya, Gollandiya va Boltiq dengizi sohillarida uchratish mumkin. Ammo uyumlar hamma joyda ham paydo bo‘lavermaydi. Nega? Uyum tubi qumdan iborat dengizdan shamol quruqlikka qarab esadigan joylarda hosil davomi…
Shamol, yomg‘ir va sovuq ta’sirida tog‘lar nurab, mayda toshlar va zarralarga aylana boradi; diametri 0,05 mm.dan 2,5 mm.gacha bo‘lgan bunday zarralar «qum» deb ataladi. Qum tog‘ jinslari tarkibiga kiruvchi mineral zarralaridan hosil bo‘ladi. Shuning uchun ham qumda har xil minerallarni davomi…
Aslida, hech qanday farq yo‘q. Ikkala tushuncha ham tog‘lar yoki yassi tog‘liklar o‘rtasidagi tor, chuqur va ikki chekkasi qoyalardan iborat joyni anglatadi. Odatda, ularning tubida daryo o‘zani bo‘ladi. Birdan-bir farqi shuki, ayni paytda daradan daryo oqib o‘tmayotgan bo‘ladi. «Kanon» ispancha davomi…
Katta Kanon Yer yuzasidagi eng chiroyli tomoshagohlardan biridir. Uning ayrim joylari ko‘zni qamashtiradigan darajada rango-rang ibodatxona, minora va qal’alardan iborat sehrli tosh shaharga o‘xshaydi. Eng qiziq hodisalardan biri kanonlarni daryolar hosil qilganidir. Kolorado daryosining suvlari bu ulkan darani ming yillar davomi…
Er osti g‘orlari va tog‘lardagi chuqurliklar grot deb ataladi. Ular qanday paydo bo‘ladi? Bu savolning ikkita javobi bor: yo suv sizib o‘tib, tog‘ jinslarini yemirishi, yo asov dengiz to‘lqinlarining doimiy ravishda sohil bo‘yidagi qoyalarga urilishi oqibatida vujudga keladi. Ko‘pincha grotlar davomi…
G‘orlar hamma joyda: tog‘larda ham, toshli tuproqda ham bo‘ladi. Tosh tuz va ohaktosh qazib olinishi natijasida g‘orlar, tosh konlari va mag‘oralar qoladi. Muvaqqat muz g‘orlari ham uchraydi. Eng uzun g‘or AQShning Kentukki shtatidagi Flint-Mamontova g‘oridir. Uning barcha yo‘laklari, zallari, koridorlari davomi…
Stalaktitlar g‘orlarda hosil bo‘ladi. Ular qanday hosil bo‘lishini bilib olish uchun g‘orlardan birini — Nyu-Meksiko shtatidagi Karlsbad g‘orini tadqiq qilib ko‘raylik. Karlsbaddagi tog‘ jinsi ohaktoshdir. Ohaktosh kuchsiz ishqorda ham erishi mumkin bo‘lgan yumshoq tog‘ jinsidir. Ohaktoshni eritadigan ishqor yomg‘ir suvi davomi…
Garchi ikkita bir xil g‘orni topish mumkin bo‘lmasa-da, dunyodagi eng katta g‘orlar bir xil yo‘l bilan paydo bo‘ladi. Buning uchun ishqorli suvlar ohaktosh (yoki shunga o‘xshash tog‘ jinslari)ni o‘yib, teshik hosil qiladi. Shu tariqa g‘orlar paydo bo‘ladi. Ular tuzli g‘orlar davomi…
Ko‘pchilik o‘g‘il bolalar turli shakl va rangdagi toshlarni yig‘ishadi. Har xil rang va kattalikda bo‘lgan hamda qimmatbaho toshlarni eslatadigan silliq, g‘adir-budur toshlar hammaning ham havasini keltiradi. Ular bitta yoki bir nechta mineraldan tarkib topgani uchun ham shunday ko‘rinishga ega. Aynan davomi…