Mo‘jiza kitob: Bolalar uchun universal entsiklopediya. Uch jildlik (Tuzuvchi N. Nikolayeva. 1998 y.)
«Mo‘jiza kitob» o‘ta noyob nashr hisoblanib, u bolalar uchun chiqarilgan avvalgi entsiklopediyalardan keskin farq qiladi. Kitobdagi barcha materiallar sodda va ommabop tilda ifodalangan bo‘lib, mavzu jihatidan turli bo‘limlarga ajratilgan. Shunisi e’tiborliki, kitobdagi ma’lumotlar muayyan tizim asosida bolaning dunyoni idrok qilish qobiliyatiga, yosh xususiyatlariga muvofiq tarzda tartiblangan. Undan maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib o‘rta maktab o‘quvchilarigacha bemalol foydalanishlari mumkin.
Mazkur uch jildlik qomus bolalarning maktab dasturlarini o‘zlashtirishlari hamda o‘z bilimlarini har tomonlama oshirishlari uchun eng samarali omil bo‘lishi shubhasiz.
Erni unumdor qilish va o‘simliklar o‘sishini tezlashtirish uchun tuproqqa sepilgan har qanday modda o‘g‘itdir. O‘g‘itlar nima uchun kerak? Aslida ular hosildorlikni oshiradi va oriq tuproqni boyitadi. Pishib yetilayotgan o‘simliklar tuproqdagi ozuqa moddalarini so‘rib oladi. Ular shu yo‘l bilan tuproqning ozuqa davomi…
«Yovvoyi o‘t» deyilishi bilan xayolimizga, u foydasiz o‘simlik ekan, qabilidagi fikr keladi. Ammo tabiat nuqtai nazaridan barcha o‘simliklar bir xil foydalidir. Odamlar faqat o‘zlari uchun ahamiyatli o‘simliklarni tanlab olib, o‘stirishi, poliz yoki chopilgan yerlarda o‘sadigan boshqa o‘simliklarni esa yovvoyi o‘t davomi…
Kuzga borib, oq qayin, olxa, shumtol, tog‘terak kabi uzun daraxtlarning mevasi pishib yetiladi. Ularning mevalari ham gullari singari ko‘zga unchalik tashlanmaydi. Oq qayin va shumtolning urug‘lari qo‘shqanotlidir, tog‘terakning urug‘larida esa ingichka ipaksimon tuklar bor. Nima uchun uzun daraxtlarning urug‘i bu davomi…
O‘simliklarning tarqalish usullaridan biri urug‘ining sochilishidir. Parrandalar o‘zidan nasl qoldirish uchun tuxumlarni ochib chiqqaniday, o‘simliklar ham urug‘ yetishtiradi. Urug‘ hosil bo‘lishi uchun o‘simliklarning guli (to‘pguli) changlangan bo‘lishi kerak. Urug‘lar pishib yetilgach, dam olish davrini ham o‘tashi kerak bo‘ladi. Davrning davomiyligi davomi…
Nim yashil tusdagi o‘rmon yong‘og‘i bargagini hamma ko‘rgan bo‘lsa kerak. Ammo bahor kunlarida qarag‘ay, terak va tol kabi daraxtlarda ham bargaklar osilib qoladi. Odatda, gulning kupayishga xizmat qiladigan otalik va onalik kabi organlari bo‘ladi. Bargakda esa butunlay boshqa manzarani ko‘ramiz. davomi…
Qaysi butaga qaramang, u chetan, uchqat, yosuman, shumurt yoki na’matak bo‘ladimi, hammasining guli yorqin, chiroyli va xushbo‘y bo‘ladi. Bu daraxt va butalar yaproq yozgandan so‘ng gullaydi. Ular qanday changlanadi? Albatta, bu ishda hasharotlar yordamga keladi. Tabiat qo‘ynida yashil yaproqlar orasidan davomi…
Erta bahorda daraxtlarni kuzatsangiz, olcha, o‘rik, shaftoli kabi daraxtlar, hali yaproqlar paydo bo‘lmay turib, gullaganini ko‘rasiz. Bu tasodif emas. Barcha daraxtlarning o‘z yordamchilari bor. Gullar va boshqa ko‘pgina mayda o‘simliklarga changlanishda kapalak va arilar yordam beradi. Ammo katta daraxtlarga bunday davomi…
Gul gulli (urug‘li) o‘simliklarning ko‘payish organidir. Boshqacha aytganda, gul o‘simliklarda gulchang yoki urug‘ va yoxud ikkalasini ham birgalikda hosil qiladi. Gulning asosiy qismi onaliklar va otaliklardir. Ko‘pgina gullarda (hammasida emas) markazda joylashgan (bitta yoki bir nechta) onalik va uni har davomi…
Qadimgi rivoyatlar va afsonalarda qirqquloqning guli ko‘p tilga olinadi. Ularda aytilishicha, qirqquloq har yili bir marta, ya’ni 24 iyunga o‘tar kechasi, Ioann tug‘ilgan kun gullar emish. Qirqquloq gulini topib olgan kishi baxtli va boy-badavlat bo‘lar emish. Boshqa bir rivoyatda aytilishicha, davomi…
Lishayniklar ildizsiz, yaproqsiz va gulsiz o‘simliklardir. Lishayniklarning ochiq kulrang, oqimtir va yorqin yashil rangdagi turlari uchraydi. Lishayniklarning sayyoramizning barcha burchaklarida 16 000 mingga yaqin nomdagi turlari uchraydi. Ularni Quyosh nuri jizg‘anak qilib kuydiradigan sahrolardan tortib, Antarktidaning tap-taqir qoyalarida ham uchratish davomi…