Mo‘jiza kitob: Bolalar uchun universal entsiklopediya. Uch jildlik (Tuzuvchi N. Nikolayeva. 1998 y.)
«Mo‘jiza kitob» o‘ta noyob nashr hisoblanib, u bolalar uchun chiqarilgan avvalgi entsiklopediyalardan keskin farq qiladi. Kitobdagi barcha materiallar sodda va ommabop tilda ifodalangan bo‘lib, mavzu jihatidan turli bo‘limlarga ajratilgan. Shunisi e’tiborliki, kitobdagi ma’lumotlar muayyan tizim asosida bolaning dunyoni idrok qilish qobiliyatiga, yosh xususiyatlariga muvofiq tarzda tartiblangan. Undan maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib o‘rta maktab o‘quvchilarigacha bemalol foydalanishlari mumkin.
Mazkur uch jildlik qomus bolalarning maktab dasturlarini o‘zlashtirishlari hamda o‘z bilimlarini har tomonlama oshirishlari uchun eng samarali omil bo‘lishi shubhasiz.
Katta yoshdagi odamlarda negadir mutlaqo zararsiz bu hasharotga nisbatan sovuq munosabat shakllangan. Hatto unga quloqteshar degan g‘alati nom ham berishgan. Bu hasharot pir-pir aylanib va chapdastlik qilib, uxlayotgan odamning qulog‘iga, keyin miyasiga kirib ketarmish. Quloqtesharga nisbatan bunday munosabatning shakllanishiga, bizningcha, davomi…
Beshiktervatar hasharotlar olamining eng ajoyiblaridan biridir. Odamlar uni ba’zan «sohibkaromat» yoki «qotili xachir» deb atashadi. Keyingi nomi xurofiy ahamiyatga ega, go‘yo uning so‘lagi xachirni zaharlar emish. Beshiktervatar ingichka tanali uzun hasharot; u harakatsiz turgan paytda katta old oyoqlari ibodat qilayotgandek davomi…
Chigirtkalar (yoki saranchalar) galasi vaqti-vaqti bilan ayrim mintaqalarda paydo bo‘lib, dalalarni yer bilan yakson qiladi. Ular Injilda Misrdagi yetti baloning biri sifatida qayd etiladi. Dunyoning turli burchaklarida ular har yili million-million dollarlik hosilning boshiga yetadilar. Chigirtkalarning turi ko‘p va ular davomi…
Odamlar alohida uylarga, u xoh kulba yo saroy bo‘lsin, ega bo‘lishgach, o‘zlarini chaqirilmagan mehmonlardan muhofaza etishga urinib keladilar. Kimdir qorovul yollaydi, kimdir it boqadi, Yaponiyada esa burungi odamlar qora chigirtkalar saqlashgan. Ular qora chigirtkalarni tutib, qutichalarga joylab uylariga olib kelishgan. davomi…
Qora chigirtkaning odamlarga mehri bo‘lakcha. Ko‘p mamlakatlarda bu hasharotlar bilan bog‘liq irim-sirimlar mavjud. Masalan, xonadonlarda yashaydigan qora chigirtka baxt keltiradi, u ketib qolsa, yomonlik alomati sanaladi. Italiya, Shimoliy Afrika va Yaponiya aholisi ularni xush ovozidan bahra olish uchun o‘z bog‘larida davomi…
Ko‘p ming sonli hasharotlar orasida bittasi borki, u hayvonat olamida boshqalaridan ko‘ra uzoq yashaydi. Chirildoqlarga mansub bo‘lgan bir hasharot 17 yil yashaydi! Urg‘ochi qirchumolilardan tashqari hech bir hasharot uzoq umr ko‘rish bo‘yicha unga bas kela olmaydi. Boshqa hasharotlarning chirildoqqa havas davomi…
Bu tur hasharotlarni nemislar «sayroqi toychoqlar» deyishadi. Ularning bunday nom olishiga nar chirildoqlarning na sayrash, na chug‘urlash, na chirillashga o‘xshagan ovoz chiqarishi sabab bo‘lgan. Yunon afsonalarida aytilishicha, Evnom va Ariston degan musiqachilar musobaqa uyushtirganlarida to‘satdan Evnomning tori uzilib ketadi. Shu davomi…
Ko‘pgina hasharotlar uchun olam gung. Ammo qora chigirtka, sarancha, chirildoq va tungi kapalaklarning eshitish a’zolari bor. Ammo ular boshida emas, oyog‘ida, to‘g‘rirog‘i, qornida joylashgan. Ayrim qora chigirtka va chigirtkalarning quloq pardasi old oyoqlarida o‘rnashgan. Oyoqlarini har yonga qimirlatib, ular tovush davomi…
Qo‘shma Shtatlarda ilk bor uzuntumshuqlarni aniqlashganda, paxtachilar bu mallarang qo‘ng‘izchaning jiddiy zarar keltirishiga ishonishmagan edi. Bu kashfiyot 1892 yili Texas janubida sodir bo‘lgan edi. O‘ttiz yil oldingi hisob-kitoblarga qaraganda, uzuntumshuqlar tufayli paxtaga keltiriladigan zarar yiliga 6 000 000 toyni tashkil davomi…
Uzunligi 52 millimetr keladigan, Yevropadagi turdoshlaridan ham eng kattasi bo‘lgan bug‘uqo‘ng‘izdir. Ular butun Yevropa emanzorlarida hayot kechiradi. Lichinkalar chirigan daraxtlar va yerda yashab, o‘ziga har tomonlama qulay uya qurib oladi. Axir lichinkalar olti yil yashashi kerak. Barcha bug‘uqo‘ng‘izlar osoyishta hayotning davomi…