Mo‘jiza kitob: Bolalar uchun universal entsiklopediya. Uch jildlik (Tuzuvchi N. Nikolayeva. 1998 y.)
«Mo‘jiza kitob» o‘ta noyob nashr hisoblanib, u bolalar uchun chiqarilgan avvalgi entsiklopediyalardan keskin farq qiladi. Kitobdagi barcha materiallar sodda va ommabop tilda ifodalangan bo‘lib, mavzu jihatidan turli bo‘limlarga ajratilgan. Shunisi e’tiborliki, kitobdagi ma’lumotlar muayyan tizim asosida bolaning dunyoni idrok qilish qobiliyatiga, yosh xususiyatlariga muvofiq tarzda tartiblangan. Undan maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib o‘rta maktab o‘quvchilarigacha bemalol foydalanishlari mumkin.
Mazkur uch jildlik qomus bolalarning maktab dasturlarini o‘zlashtirishlari hamda o‘z bilimlarini har tomonlama oshirishlari uchun eng samarali omil bo‘lishi shubhasiz.
Chumchuq, akula, piton (tropik mamlakatlarda uchraydigan yirik bo‘g‘ma ilon), qurbaqa, it va odamni birlashtirib turadigan biror jihatlar bormi, nima deb o‘ylaysiz? Agar siz bu savolga, ha, deya javob bersangiz haqsiz, chunki yuqorida nomlari sanalgan mavjudotlarning umumiyliklari bor. Ularning hammasida umurtqa davomi…
Ma’lumki, burgalar itlar terisida yashaydigan va ularni mudom qashishga majbur etadigan zarraday mavjudot. Ammo burgalarning 900 ga yaqin turi borligini bilasizmi? Burgalar parazit hasharotlar turiga kiradi. Bu uning boshqa hayvonlar tanasida hayot kechirishidan dalolat beradi. Ular sutemizuvchi hayvonlar, jumladan insonlar, davomi…
O‘simlik bitlari yashil va pushti rang hasharot bo‘lib, uzinligi 6 millimetrdan oshmaydi. O‘simlik bitlari juda tez rivojlanadi, agar ularni tabiatdagi dushmanlari yo‘q qilmaganida, u Yer yuzidagi barcha o‘simlikni yakson etgan bo‘lardi! O‘simlik bitlarini o‘simlik barglarida, poyasida va ildizlarida uchratish mumkin. davomi…
Mingdan oshiq turdagi hasharotlarni bit deyishadi, biroq odamlar bit deganda faqat o‘zlariga zarar yetkazadigan bir turini nazarda tutadilar. Bitlar qon so‘radigan mavjudot. Ular rosmana parazit bo‘lib, odam qoni bilan oziqlanadi. Bitlar boshqa hasharotlarga qaraganda ko‘proq odam bilan bog‘liq hayot kechiradi. davomi…
1956 yili genetik olim Uorvik Kerr mo‘may foyda olishga intilayotgan braziliyalik asalarichilarning topshirig‘iga ko‘ra, bu mamlakatga serasal arilarning Afrikada yashaydigan turini olib keladi. U juda mehnatkashligi bilan boshqalaridan farqlanib turadi. Bu tur asalarilar tez uchadi, ishni erta boshlaydi va kech davomi…
«Malika» namoyon bo‘lishi uchun asalari ko‘chi kerak. Afsuski, asalarilarning hammasi ham ko‘ch bo‘lib yashamaydi. Asalari-so‘qqaboshlarning har xil turi bor. Ular orasida asalarilarning ikki turi — nari va tuxum qo‘yadigan modasi mavjud. Ko‘ch yoki oila bo‘lib yashaydigan asalarilar orasida «ishchi asalarilar» davomi…
Deyarli barcha hasharotlarning o‘ziga xos nasl yetishtirish usuli bor, biroq ularning ayrimlari, masalan, tukli ari bu borada ancha mahoratlidir. Ayrim tukli arilar o‘z bolalari uchun loydan kichik uya yasashadi. Boshqalari uyani qog‘ozdan qilishadi. Yana birlari yerdan yoriq kavlashadi, ular orasida davomi…
Tukli ari va asalari bir guruhga mansub bo‘lib, turdosh hasharotlardir. Ular o‘rtasida talay umumiy chizgilar mavjud, biroq ancha farq qiladigan jihatlar ham bor. Tukli arining tusi yorqin, ko‘zga yalt etib tashlanadi, bir necha marta chaqa oladi, mehnatkash asalariniki faqat bitta, davomi…
Moskitlar boshqa organizmlar qatori Yerda yashaydi. Odam uni xush ko‘rmaydi, undan qutulishga harakat qiladi, ammo bu urinishlari besamar ketmoqda. Moskitlar Yer yuzi bo‘ylab tarqalgan. Ayrim turlari birga, boshqalari esa ma’lum mintaqalarda yashaydi. Moskitlarning 70 ga yaqin turi Qo‘shma Shtatlarda hayot davomi…
Ehtimol, siz qachonlardir mevalar yerga tushib, bir necha kun yotganidan so‘ng chiriy boshlagach, qayerdandir mayda pashshalar uchib kelganini ko‘rgan bo‘lsangiz kerak. Ular qayerdan uchib keladi va bu kanday pashshalar o‘zi? Meva pashshalarining ikki turi mavjud. O‘rta Yer dengizi meva pashshasi davomi…