Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Чумчуқ, акула, питон (тропик мамлакатларда учрайдиган йирик бўғма илон), қурбақа, ит ва одамни бирлаштириб турадиган бирор жиҳатлар борми, нима деб ўйлайсиз? Агар сиз бу саволга, ҳа, дея жавоб берсангиз ҳақсиз, чунки юқорида номлари саналган мавжудотларнинг умумийликлари бор. Уларнинг ҳаммасида умуртқа давоми…
Маълумки, бургалар итлар терисида яшайдиган ва уларни мудом қашишга мажбур этадиган заррадай мавжудот. Аммо бургаларнинг 900 га яқин тури борлигини биласизми? Бургалар паразит ҳашаротлар турига киради. Бу унинг бошқа ҳайвонлар танасида ҳаёт кечиришидан далолат беради. Улар сутэмизувчи ҳайвонлар, жумладан инсонлар, давоми…
Ўсимлик битлари яшил ва пушти ранг ҳашарот бўлиб, узинлиги 6 миллиметрдан ошмайди. Ўсимлик битлари жуда тез ривожланади, агар уларни табиатдаги душманлари йўқ қилмаганида, у Ер юзидаги барча ўсимликни яксон этган бўларди! Ўсимлик битларини ўсимлик баргларида, поясида ва илдизларида учратиш мумкин. давоми…
Мингдан ошиқ турдаги ҳашаротларни бит дейишади, бироқ одамлар бит деганда фақат ўзларига зарар етказадиган бир турини назарда тутадилар. Битлар қон сўрадиган мавжудот. Улар росмана паразит бўлиб, одам қони билан озиқланади. Битлар бошқа ҳашаротларга қараганда кўпроқ одам билан боғлиқ ҳаёт кечиради. давоми…
1956 йили генетик олим Уорвик Керр мўмай фойда олишга интилаётган бразилиялик асаларичиларнинг топшириғига кўра, бу мамлакатга серасал ариларнинг Африкада яшайдиган турини олиб келади. У жуда меҳнаткашлиги билан бошқаларидан фарқланиб туради. Бу тур асаларилар тез учади, ишни эрта бошлайди ва кеч давоми…
«Малика» намоён бўлиши учун асалари кўчи керак. Афсуски, асалариларнинг ҳаммаси ҳам кўч бўлиб яшамайди. Асалари-сўққабошларнинг ҳар хил тури бор. Улар орасида асалариларнинг икки тури — нари ва тухум қўядиган модаси мавжуд. Кўч ёки оила бўлиб яшайдиган асаларилар орасида «ишчи асаларилар» давоми…
Деярли барча ҳашаротларнинг ўзига хос насл етиштириш усули бор, бироқ уларнинг айримлари, масалан, тукли ари бу борада анча маҳоратлидир. Айрим тукли арилар ўз болалари учун лойдан кичик уя ясашади. Бошқалари уяни қоғоздан қилишади. Яна бирлари ердан ёриқ кавлашади, улар орасида давоми…
Тукли ари ва асалари бир гуруҳга мансуб бўлиб, турдош ҳашаротлардир. Улар ўртасида талай умумий чизгилар мавжуд, бироқ анча фарқ қиладиган жиҳатлар ҳам бор. Тукли арининг туси ёрқин, кўзга ялт этиб ташланади, бир неча марта чақа олади, меҳнаткаш асалариники фақат битта, давоми…
Москитлар бошқа организмлар қатори Ерда яшайди. Одам уни хуш кўрмайди, ундан қутулишга ҳаракат қилади, аммо бу уринишлари бесамар кетмоқда. Москитлар Ер юзи бўйлаб тарқалган. Айрим турлари бирга, бошқалари эса маълум минтақаларда яшайди. Москитларнинг 70 га яқин тури Қўшма Штатларда ҳаёт давоми…
Эҳтимол, сиз қачонлардир мевалар ерга тушиб, бир неча кун ётганидан сўнг чирий бошлагач, қаердандир майда пашшалар учиб келганини кўрган бўлсангиз керак. Улар қаердан учиб келади ва бу кандай пашшалар ўзи? Мева пашшаларининг икки тури мавжуд. Ўрта Ер денгизи мева пашшаси давоми…