Mo‘jiza kitob: Bolalar uchun universal entsiklopediya. Uch jildlik (Tuzuvchi N. Nikolayeva. 1998 y.)
«Mo‘jiza kitob» o‘ta noyob nashr hisoblanib, u bolalar uchun chiqarilgan avvalgi entsiklopediyalardan keskin farq qiladi. Kitobdagi barcha materiallar sodda va ommabop tilda ifodalangan bo‘lib, mavzu jihatidan turli bo‘limlarga ajratilgan. Shunisi e’tiborliki, kitobdagi ma’lumotlar muayyan tizim asosida bolaning dunyoni idrok qilish qobiliyatiga, yosh xususiyatlariga muvofiq tarzda tartiblangan. Undan maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib o‘rta maktab o‘quvchilarigacha bemalol foydalanishlari mumkin.
Mazkur uch jildlik qomus bolalarning maktab dasturlarini o‘zlashtirishlari hamda o‘z bilimlarini har tomonlama oshirishlari uchun eng samarali omil bo‘lishi shubhasiz.
Olimlar jamiki jonivorlarni organizm deyishadi. Inson ham sichqon, baliq, hasharot, daraxt, moychechak singari organizmdir. Bakteriyalar va boshqa ko‘zga tashlanmaydigan mavjudotlar ham organizmlarga kiradi. Barcha jonivorlar ayrim o‘xshashliklarga egadir. Shu bois olimlar barcha tirik jonzotlarni bir so‘z bilan ifodalash uchun «organizm» davomi…
Barcha hayvonlar — eng kattasidan eng kichkinasigacha, fildan tortib kolibri (Amerikada yashaydigan mitti qush)ga qadar, hamma-hammasini bir so‘z bilan fauna deb ataymiz. Yer yuzi mintaqalari turlicha bo‘lgani kabi faunalar ham turlichadir. U ko‘p jihatdan flora va atrof muhit bilan belgilanadi. davomi…
Er yuzidagi tirik mavjudotlarning ko‘pchiligi yo o‘simliklar yo hayvonlardir. Oddiy organizmlarning juda oz qismini bu guruhlarning hech biriga qo‘shib bo‘lmaydi. Ammo ular bir-biridan nimasi bilan farq qiladi? Tashqi ko‘rinishi bilan aniq ajralib tursa-da, o‘simliklar va hayvonlarning asosiy hayotiy funktsiyalarini amalga davomi…
Olimlar tomonidan o‘tkazilayotgan eng muhim tadqiqotlardan biri energiyaning yangi manbalarini qidirib topishdan iborat. Ular arzon va samarali energiya manbalarini kashf etmoqchilar, chunki tabiiy manbalar qachonlardir baribir tugaydi. Inson foydalanayotgan ko‘mir yoqilg‘ining eng muhim turi hisoblanadi. AQShda ko‘mir yoqilg‘i resurslarining yarmini davomi…
Torf — ko‘mir emas. Uni ko‘mir olish jarayonining bosqichi deb atash mumkin. Ko‘mir millionlab yil burun botqoqzor chakalaklarda, issiq, zax mintaqalarda o‘sgan qadimiy daraxt va o‘simliklarning qoldig‘idir. Bu daraxt va o‘simliklar davr o‘zgarishi bilan botqoqzor suvlari ichida qolib ketgan. Daraxt davomi…
Kamed (o‘simlikdan ajralib chiqadigan smola), gummidan sizni saqich bilan ta’minlashdan tashqari boshqa muhim maqsadlarda ham foydalanish mumkin. Kamedning yuzlab turi mavjud. Ulardan birining nomi «gummiarabik» (samg‘i arabiy) bo‘lib, undan konfet, tibbiy moddalar va yelim, shuningdek, ipak ishlab chiqarishda foydalaniladi. Boshqa davomi…
Tabiatda ko‘pik hosil qiladigan juda ko‘p o‘simliqlar uchraydi. Ular sovun o‘rnini bemalol bosa oladi. Ko‘pik hosil qilish o‘simliklardagi ko‘piklanadigan aralashmalar, suvda yaxshi eruvchi eritmalar berish qobiliyati — saponin mavjudligiga qarab belgilanadi. Saponinlar shampun, yuvuvchi vositalar va vannalar uchun suyuqliklar ishlab davomi…
Deyarli har bir o‘simlikning odamga qaysidir jihatdan foydasi tegadi. Shu boisdan odamlar qadim zamonlardan buyon o‘simliklardan kasalliklarni davolashda foydalanib keladilar. Ammo foydali moddalar o‘simlikning biror a’zosida bo‘lishi, qolgan a’zolari esa hatto zaharli bo‘lishi mumkin. Masalan, kartoshka ovqat uchun yaroqli tugunchalar davomi…
Tish milki yiringlab shishgan payti siz og‘zingizni marmarak damlamasi bilan chayasiz. Marmarak, sirtdan qaraganda, oddiy o‘simlikday tuyuladi. Uni dilkusho o‘tlar orasidan ajratib olish ham qiyin emas. Binafsha gullar bilan qoplangan tik poyasi pastak o‘tlar orasidan xuddi soqchilar minorasiday baland ajralib davomi…
Deyarli barcha ertaklarda o‘gay onalar badjahl va shafqatsiz tasvirlanadi. Bechora Zolushkaning beshafqat o‘gay onasidan qanchalar azob chekkanini yoki baxtiharo Nastyani badjahl o‘gay onasi qishning izg‘irinli kunlarida o‘rmonga haydab yuborgani, Morozko uni samimiy qalbi uchun shafqat qilgani va o‘lmay qolganini bir davomi…