Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Олимлар жамики жониворларни организм дейишади. Инсон ҳам сичқон, балиқ, ҳашарот, дарахт, мойчечак сингари организмдир. Бактериялар ва бошқа кўзга ташланмайдиган мавжудотлар ҳам организмларга киради. Барча жониворлар айрим ўхшашликларга эгадир. Шу боис олимлар барча тирик жонзотларни бир сўз билан ифодалаш учун «организм» давоми…
Барча ҳайвонлар — энг каттасидан энг кичкинасигача, филдан тортиб колибри (Америкада яшайдиган митти қуш)га қадар, ҳамма-ҳаммасини бир сўз билан фауна деб атаймиз. Ер юзи минтақалари турлича бўлгани каби фауналар ҳам турличадир. У кўп жиҳатдан флора ва атроф муҳит билан белгиланади. давоми…
Ер юзидаги тирик мавжудотларнинг кўпчилиги ё ўсимликлар ё ҳайвонлардир. Оддий организмларнинг жуда оз қисмини бу гуруҳларнинг ҳеч бирига қўшиб бўлмайди. Аммо улар бир-биридан нимаси билан фарқ қилади? Ташқи кўриниши билан аниқ ажралиб турса-да, ўсимликлар ва ҳайвонларнинг асосий ҳаётий функцияларини амалга давоми…
Олимлар томонидан ўтказилаётган энг муҳим тадқиқотлардан бири энергиянинг янги манбаларини қидириб топишдан иборат. Улар арзон ва самарали энергия манбаларини кашф этмоқчилар, чунки табиий манбалар қачонлардир барибир тугайди. Инсон фойдаланаётган кўмир ёқилғининг энг муҳим тури ҳисобланади. АҚШда кўмир ёқилғи ресурсларининг ярмини давоми…
Торф — кўмир эмас. Уни кўмир олиш жараёнининг босқичи деб аташ мумкин. Кўмир миллионлаб йил бурун ботқоқзор чакалакларда, иссиқ, зах минтақаларда ўсган қадимий дарахт ва ўсимликларнинг қолдиғидир. Бу дарахт ва ўсимликлар давр ўзгариши билан ботқоқзор сувлари ичида қолиб кетган. Дарахт давоми…
Камедь (ўсимликдан ажралиб чиқадиган смола), гуммидан сизни сақич билан таъминлашдан ташқари бошқа муҳим мақсадларда ҳам фойдаланиш мумкин. Камеднинг юзлаб тури мавжуд. Улардан бирининг номи «гуммиарабик» (самғи арабий) бўлиб, ундан конфет, тиббий моддалар ва елим, шунингдек, ипак ишлаб чиқаришда фойдаланилади. Бошқа давоми…
Табиатда кўпик ҳосил қиладиган жуда кўп ўсимлиқлар учрайди. Улар совун ўрнини бемалол боса олади. Кўпик ҳосил қилиш ўсимликлардаги кўпикланадиган аралашмалар, сувда яхши эрувчи эритмалар бериш қобилияти — сапонин мавжудлигига қараб белгиланади. Сапонинлар шампун, ювувчи воситалар ва ванналар учун суюқликлар ишлаб давоми…
Деярли ҳар бир ўсимликнинг одамга қайсидир жиҳатдан фойдаси тегади. Шу боисдан одамлар қадим замонлардан буён ўсимликлардан касалликларни даволашда фойдаланиб келадилар. Аммо фойдали моддалар ўсимликнинг бирор аъзосида бўлиши, қолган аъзолари эса ҳатто заҳарли бўлиши мумкин. Масалан, картошка овқат учун яроқли тугунчалар давоми…
Тиш милки йиринглаб шишган пайти сиз оғзингизни мармарак дамламаси билан чаясиз. Мармарак, сиртдан қараганда, оддий ўсимликдай туюлади. Уни дилкушо ўтлар орасидан ажратиб олиш ҳам қийин эмас. Бинафша гуллар билан қопланган тик пояси пастак ўтлар орасидан худди соқчилар минорасидай баланд ажралиб давоми…
Деярли барча эртакларда ўгай оналар баджаҳл ва шафқатсиз тасвирланади. Бечора Золушканинг бешафқат ўгай онасидан қанчалар азоб чекканини ёки бахтиҳаро Настяни баджаҳл ўгай онаси қишнинг изғиринли кунларида ўрмонга ҳайдаб юборгани, Морозко уни самимий қалби учун шафқат қилгани ва ўлмай қолганини бир давоми…