Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Биз тез-тез атрофимизда хонадон пашшаларини кўрамиз ва уларнинг ғаройиб мавжудотлиги ҳақида ўйлаб кўрган эмасмиз. Пашшаларнинг ғайриоддий томонлари кўпки, гапни нимадан бошлашни билмай бошимиз қотади. Пашшанинг танаси уч қисмдан: бош, ўрта ёки кўкрак ҳужайраси ва қориндан иборат. Ўрта қисмига уч жуфт давоми…
Бу саволга: «Жонга тегадиган фақат битта тури бор!» деган жавоб бўлиши мумкин. Пашшаларнинг ҳамма хавфсиз тури шилқим бўлади, уларнинг тури 40 000 атрофида! Дунёда пашшадан озор топмаган жойни топиш амримаҳол. Иқлими мўътадил воҳаларда кимёвий воситалар ва бошқа усуллар билан бу давоми…
Дуч келган нарсани тешиб ташлайдиган бу митти зарарли капалакни билмайдиган одам дунёда топилмаса керак. Куяни йўқ қилиш мақсадида одамлар нималарни ўйлаб топишмаяпти: ҳар хил заҳарли моддаларни ва тахир ўтларни нарсалар ичига қўйишяпти, аммо буларнинг ҳаммаси бир пул бўлмоқда! У эса давоми…
Сизни капалаклар ва куяларнинг кўра олиши, сезиши ва ҳидни билиши ҳайрон қолдириши мумкин. Капалак оғзида жойлашган аъзолари билан таъмни билади, бу мутлақо табиий. Ҳидни эса капалаклар мўйловлари орқали сезади. Капалакларнинг панжалари учида ўрнашган «бурни» билан ҳидлайдиган турлари ҳам бор. Кўпгина давоми…
Сиз бирор марта капалаклар ҳеч қачон овқат емайди, дегувчи одамлар билан гаплашиб кўрганмисиз? Бу ҳақ гап капалакларнинг айрим турларига тегишли, сабаби унинг капалакка айланиш жараёни билан боғлиқ. Капалаклар умри давомида 100 тадан бир неча мингтагача тухум қўяди. У ўз тухумларини давоми…
Бу савол кимларгадир кулгили туюлиши мумкин, аммо кулишга шошилманг. Фақатгина от чоптирадиганларни суворий дейишмайди. Айни ўринда гап бошқа суворийлар ҳақида бормоқда. Қачонлардир боғингизда мана шундай манзарани кўрган бўлсангиз керак: капалак қурти шохда ўрмалаб юрибди, тўсатдан унинг устига шишадай тиниқ қанотлари давоми…
Кўпчилигимиз дарё ҳамда кўллар сатҳида бу ҳашаротларнинг сирпанчиқ муз устида конькичилардек учаётгани ва чўкиб кетмаётганини кўрганмиз. Уларнинг сув устида бемалол югуришига нима ёрдам беради? Сувўлчагич деб аталадиган бу ҳашаротларга эътибор билан қаралса, уларнинг узун оёқлари учида обдан ёғ суртилган тукли давоми…
Боғда бирон бир тошни кўтарганингда, унинг тагидан кулчадек бўлиб тизилган ва кўплаб панжалари билан тирақайлаб қочаётган капалак қуртини кўриб қоласан. Қирқоёқларнинг 21 та кулчасининг ҳар бирида иккитадан панжа мавжуд. Демак, уларнинг сони 42 та. Қирқоёқнинг боғларга фойдаси катта. У зарарли давоми…
Нур тушиши ҳамоно ўзини панага оладиган чувалчангсимон мавжудотларни кўриш учун қачонлардир ясситош ёки чириган ёғочни ағдариб кўрганмисиз? Ана шулар мингоёқ бўлади. Табиийки, уларнинг оёғи ҳақиқатан ҳам мингта ё мингта эмаслигини билишга имкониятингиз етмаган. Аслини айтсак, айримларининг оёғи юздан ошиқ, баъзилариники давоми…
Мингоёқлар деб 800 га яқин турни ўз ичига олган бўғимли мавжудотларнинг катта гуруҳини айтишади. Улар дунё бўйлаб тарқалган. Мингоёқ зоҳиран узун чувалчангга ўхшайди. Танаси, одатда, 100 бўғимдан ташкил топади. Аммо бундан кўп бўғимлилари ҳам учрайди. Бўғимларнинг ҳар икки томонида бир давоми…