Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Илонларга қараганимизда, биз узун ва силлиқ, оёқсиз, боши узун думига бирикиб кетган ҳайвонни кўрамиз. Бироқ боши ва думи орасида катта, мураккаб гавдаси мавжуд. Илонларнинг бошқа умуртқали ҳайвонларга хос умуртқаси, овқат сингдирадиган системаси, жигари ва юраги, мушаклари, безлари ва бошқа аъзолари давоми…
Аждар деганда қадимий юнонлар ва римликлар илоҳий куч томонидан инъом этилган илонга ўхшаш ваҳимали бир махлуқни тасаввур этганлар. Бу олабўжининг пайдо бўлиши ҳам уларнинг назарида, нотабиий кечган: хўроз бузилган тухум қўйган, илон ва чўлбақаси уларни босиб жўжа очиртирган, қанотсиз бадбашара давоми…
Рептилиялар (судралиб юрувчилар)нинг айрим турлари одамга ҳужум қилади. Улар ўзларини муҳофаза этаётган ёки қўрққан пайтларидагина ҳужум қилади. Аксариятининг комида заҳарли найза-тишлари бор, бошқа бирларининг жуда ўткир тишлари мавжуд. Хавфли, заҳарли судралиб юрувчилар асосан иссиқ мамлакатларда яшайди. Мексика ва Жанубий Америкада давоми…
Агар калтакесак думи душман чангалига ёки тишига тушиб қолса, у думидан айрилади. Бундай қобилият ҳимоя реакцияси дейилади. Эски аъзо ўрнига янгисини ўстириш қобилияти регенерация (тикланиш) дейилади. Калтакесаклар уз душманлари, асосан қуш ва йиртқичлардан шу тариқа қутула олиш қобилиятига эга. Шу давоми…
Калтакесаклар тимсоҳлар, тошбақалар ва илонлар каби рептилиялар, судралиб юрувчилар синфига мансубдир. Калтакесакларнинг 3 мингдан зиёд тури мавжуд. Калтакесакнинг панжаси тўртта, танаси ингичка ва думи узун бўлади. Калтакесакларнинг ҳаммаси бир йилда бир неча марта ўзларининг тангачали терисини алмаштиради. Улар қутб минтақаларидан давоми…
Рептилиялар (судралиб юрувчилар) совуқ қонли мавжудот, аксариятининг териси мугузсимон тангачалар билан қопланган. Улар ўпкаси ёрдамида нафас олади, тана ҳарорати ўзгариб туради. Тухум қўйиб кўпаяди. Рептилияларнинг тўрт тури бор: тошбақалар (денгиз ва қуруқликдаги), тимсоҳлар, гаттерийлар (тумшуқбошлар) ва калтакесак ҳамда илонлар (тангачали). давоми…
«Судралиб юрувчи» деганда одам дарров кўз олдига илонларни келтиради. Аслини олганда, ҳайвонларнинг бу гуруҳи ўзига бир талай судралиб юрувчиларни жам этган. Ҳайвонот салтанатида судралиб юрувчилар ҳам ерда, ҳам сувда яшовчилар ва паррандалар ўртасидаги ўринни эгаллайди. Олимларнинг фикрича, паррандалар бир неча давоми…
Сув алвастилари ёки аксолотлари биринчи бор 1865 йилда Мексикадаги Сочимилько кўлида учраган. «Аксолотль» ацтеклар тилидан олинган бўлиб, «сув аждарҳоси», «сув газандаси» ва «сув ити» деб ҳар хил талқин қилинади. Олимлар учун ойқулоғи ва думида сузиш пардаси бўлган сув алвастиси кўп давоми…
Бирор марта саламандрларни кўрганмисиз? Бу махлуқ кўринишдан ўта хунук. Уларнинг иссиққа чидамли териси, узун думи ва қулай жойлашган панжалари калтакесакни эслатади. Силлиқ ялтироқ териси доимо намчил кўринганидан улар оловга тушганда ҳам ҳеч қандай шикаст топмайди деган афсона туғилган бўлса керак. давоми…
Тритонлар ҳам ерда, ҳам сувда яшайдиган думли ҳайвонлар гуруҳига киради. Ҳам ерда, ҳам сувда яшайдиган ҳайвонлар синфига қурбақа ва чўлбақалари ҳам киради. Ҳам ерда, ҳам сувда яшайдиган ҳайвонлар ҳаётининг бир қисмини қуруқликда, бир қисмини сувда ўтказадилар. Ҳозир ҳам ерда, ҳам давоми…