Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Юлдузлар, нурини ўзида акс эттирадиган ва шу туфайлигина ёруғ бўлиб кўринадиган сайёралар ва уларнинг йўлдошларидан фарқли ўлароқ, ўзидан нур тарқатадиган катта газ шарларидир. Масалан, Ой шуъласи Қуёш нурининг аксидан бошқа нарса эмас. Яна бир фарқ шундаки, бизга юлдузлар милтиллаётганга ўхшаб давоми…
Аввало, юлдузларнинг ўзи нима? Юлдуз чўғ бўлиб қизиган газлардан иборат катта шардир. Юлдузлар таркибида катта миқдордаги водород бор ва у асосий энергия манбаидир. Юлдузлар таркибида, шунингдек, гелий, азот, кислород, темир, никель ва рух каби бошқа кимёвий элементлар ҳам бор. Юлдузларнинг давоми…
Агар китобларда катта спираль, гирдоб ва булут кўринишидаги тасвирларга кўзингиз тушган бўлса, шунга ўхшаш манзарани осмонда ҳам кўраман, деб овора бўлиб юрманг. Аксарият туманликларни телескоп ёрдамисиз кўриб бўлмайди. «Туманлик» сўзининг пайдо бўлишига сабаб мунажжимлар авваллари заиф телескоплар билан осмонни кузатишганда, давоми…
Бутун Коинот бўйлаб сочилиб кетган юлдузлар ғуж-ғуж тўпланган ерлар галактика деб аталади. Бизнинг Қуёш эса Сомон Йўли галактикасидаги юлдуздир. Ушбу галактикада ҳам миллиардлаб юлдузлар бор. Ёруғлик галактикамизнинг бир бурчидан иккинчи бир бурчига етиб бориши учун, тахминан, юз минг йил керак давоми…
Одамзот Коинотнинг ҳақиқий ўлчамларини тасаввур қилиши қийин. Биз унинг нечоғли катта эканини билмаймиз, бинобарин, қанчалик масофага чўзилиб кетганини тасаввур қилишимиз ҳам қийин. Агар биз Ердан узоқлаша бошласак, бунинг сабабини англаб етамиз. Ер — Қуёш системасининг кичик бир зарраси. Қуёш системасига давоми…
Бизни ўраб турган бутун моддий дунё, шунингдек, Ердан ташқарида бўлган космик фазо, сайёралар ва юлдузлар Коинотни ташкил қилади. Ўз ҳаёти давомида турли шаклларга кирадиган материянинг боши ҳам, адоғи ҳам йўқ. Кўпчилик мунажжимлар, Коинот бундан 15 000 млрд. йил муқаддам содир давоми…
Коинотнинг исталган ерида маълум бир фазони эгаллаган нарса материя деб аталади. Материянинг қаттиқ, суюқ ва газсимон учта ҳолати мавжуд. Материя, шунингдек, органик ва ноорганик турларга булинади. Ўсимликлар, ҳайвонлар ва одамлар тирик материя намуналаридир. Ўтин, пахта ва жундан тайёрланган кийимлар, гречиха давоми…