Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Олимлар бошқа сайёралардан ҳаёт излаганда, аввало, у ерда сув борми, деган саволга жавоб излашади. Биз сувсиз ҳаёт бўлмаслигини яхши биламиз. Сув ҳидсиз, таъмсиз, рангсиз суюқликдир. У барча мавжудотлар таркибида, тупроқда ва ҳавода бўлади. Тирик организмлар фақат сувда эриган озуқани истеъмол давоми…
Эскимослар ҳам тош ва ёғочдан уй қуришни ўрганиб олган бўлса-да, бу шимол халқи то шу кунгача айрим ҳолларда ёки кўчиш вақтида қордан уй — иглу ясашини канда қилмайди. Иглуни тезда қуриб битказиш мумкин ва ҳар қандай об-ҳаво шароитида унда яшаш давоми…
Дарё сингари музлик ҳам аста-секин тоғлардан оқиб туша бошлайди. У ўз ҳаракати давомида кўплаб тошларни жойидан қўзғатиб, пастга думалатади. У билан бирга думалаётган тошлар ё силлиқланади, ё бошқаларига уриниб синади ва улардан морена (музликлар билан бирга кўчадиган тоғ жинслари уюми) давоми…
Фиорд (қирғоқлари қояли, тор ва чуқур денгиз кўрфази)лар қитъалар қалин муз ва қор қатлами билан қопланган муз даврида пайдо бўлган. Бу музлар, ўз навбатида, секин ҳаракатланаётган муз дарёларидан иборат музликлар юзага келишига сабаб бўлган. Бир неча ўн метрдан иборат музликлар давоми…
Камалак табиатнинг энг гўзал ҳодисаларидан биридир, одамлар унинг қандай ҳосил бўлиши ҳақида қадим замонлардан бери бош қотириб келишади. Ҳатто, қадимги юнон файласуфи Аристотель — Арасту ҳам камалакнинг содир бўлиши сабабини тушунтириб беришга уринган эди. Қуёш нури ёки оддий оқ нур давоми…
Момақалдироқ тез-тез содир бўлиб турадиган айрим жойларда ҳар саккиз юз момақалдироқдан бири билан қўшилиб, ўлчами ёнғоқдай келадиган, ҳар беш минг момақалдироқдан бири билан қўшилиб эса теннис коптогидай келадиган дўл ёғади. Сиз ўзингиз ҳам дўл бундан-да бошқа ўлчамга эга эканини ҳам давоми…
«Авлиё Эльм олови» табиатнинг яшин билан боғлиқ қизиқ ҳодисаларидан биридир. Буни англаш учун чақмоқ чаққанда нима содир бўлишини эсга тушириш керак бўлади. Ҳамма гап зарраларнинг мусбат ва манфий турларга бўлинишидадир. Зарраларнинг бу турлари катта куч билан бир-бирига тортилади, улар ажратиб давоми…
Баҳорги жалалар, одатда, момақалдироқ билан бирга келади. Момақалдироқ сўзининг ўзи метеорологик ҳодисаларнинг бутун бир комплексини англатади. Улардан ҳаммамиз биладиганларимиз чақмоқ ва гулдиракдир. Чақмоқ қўшни булутлар ўртасида ёки булут билан ер ўртасида чақадиган улкан электр учқунидир. Электрсизланиш (разряд) вақтида тор каналдаги давоми…
Ёмғир ёғаётган пайтда осмон симобдай оғир булутлар билан қопланган бўлади. Осмонда тўп-тўп булутлар сузиб юрганда, ёмғир ёғмаслиги ҳам мумкин. Булутлар, иссиқ ҳаво баландликка кўтарилиб, сув буғлари маълум даражада совиганидан сўнг ҳосил бўлади. Ҳеч қачон бир-бирига ўхшаш иккита булут бўлмайди. Улар давоми…
Туман, шудринг ва булут бир-бирига бевосита алоқадордир. Туман, шудринг ёки булут шароитлардан бирининг ўзгариши, масалан, ҳаво оқимларининг бор ёки йўқлиги натижасида содир бўлади. Бунинг сабаби нима экани ва айрим жойларда нега туман пайдо бўлишини кўриб чиқайлик. Туман жуда майда, 0,001 давоми…