Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Илонларнинг 2000 дан ошиқ тури бор. Бу жониворлар одамларда ғоят салбий туйғулар уйғотганки, натижада улар ҳақида жуда кўп хато фикрлар юзага келган. Гоҳида улкан, 18—21 метр келадиган қўрқинчлилари ҳам бор деб гапиришади. Тўғрисини айтганда, илонлар ҳеч қачон бу қадар узун давоми…
Барча калтакесаклар қатори буқаламуннинг ҳам турмуш тарзи кам ҳаракатлидир. У ўлжа: ҳашаротлар, турли қўнғизлар, капалак қуртлари, пашшаларни кутганча дарахт шохига чиқиб ўтираверади. Ингичка бармоқли кенг ёзиладиган панжалари унинг дарахтнинг ингичка шохларида ҳам бемалол ҳаракат қилишига имкон беради. Айрим тур буқаламунларнинг давоми…
Олтин балиқчанинг аждоди карпдир. Яшилтоб-кулранг карплар Хитой ва Япония дарё ва кўлларида жуда кўп учрайди ва олтин балиқча ҳам айнан шу ерда пайдо бўлган. Хитойликлар олтин балиқчани бир неча асрдан буён парваришлайди, японлар эса 400 йилдан бери! Европаликлар олтин балиқча давоми…
Кўп ҳайвонларнинг туғиши ва ўз зурёдларини муҳофаза этиши биз учун жуда ғалати туюлади. Бу қушларнинг ўз уясини қандай қуриши ёки айрим ҳайвонларнинг ўз наслини душманларидан муҳофаза этиши каби қизиқ эмасми? Болалаш ва болаларини хавф-хатарсиз устириш қайғуси лососни оқимга қарши узоқ давоми…
Сибирь тайгаларида яшайдиган бу қушнинг ўлчами ва ранги, думи ва тумшуғининг қандайлиги, уясини қандай қуриши ҳақида бошқа қушларга нисбатан кўп гапириш мумкин. Унинг ажралиб турадиган хусусияти қишга қай тариқа озиқ ғамлашидир. Кедр дарахтлари ёнғоғи етилиши билан бу қушларнинг иши бошидан давоми…
Мавжуд ва қачонлардир яшаган ҳайвонларга таққосланганда одам нисбатан улкан эмас. Келинглар, энди сайёрамиздаги энг катта ҳайвонлар ҳақида гаплашамиз. Кит акуласи ва гигант акула катталиги бўйича кўк китдан кейин турадиган тирик махлуқлардир. Улар балиқлар синфининг инсонга маълум бўлган энг йирик вакилларидир: давоми…
Кўплар бу саволга: «Йўқ!» деб жавоб берадилар. Ҳатто: «Балиқдай гунг», деган матал пайдо бўлган. Ҳақиқатан ҳам шундайми? Кунларнинг бирида олимлар сувосити микрофонларининг янги хилини — гидрофонларни синовдан ўтказдилар. Бу балиқлар гапира олишини билиш учун эмас, балки бутунлай бошқа мақсадларни кўзда давоми…
Асалари асал тайёрлайди, чунки асал унинг таомидир. Тўғрироғи, бу маҳсулотни тайёрлаш жараёни асалари кучи учун овқат тайёрлаш усулидир. Биринчидан, асалари гулларни қидириб топади ва уларнинг нектарини тўплайди. Кейин уни ўзига хос асал қопчасида ташиб келади. Қопсимон бўшлиғи асалари қорни олдида давоми…
Инсон ва чумоли ўртасида қандай умумийлик бўлиши мумкин? Бундай қарасангиз, ҳеч қандай. Инсон — «ҳомо сапиенс», яъни ақлли мавжудот. Чумолилар ақли ҳақида ҳатто бошланғич ҳолида гапирмаса бўлади. Ҳарқалай, бизнинг тасаввуримизда. Ўлчамлар орасидаги фарқ-чи? Биз чумолиларни бехосдан босиб кетишимиз мумкин. Барибир, давоми…
Қишнинг совуқ кунлари тушиши билан биз уйларга кириб олишимиз, эркинликка чиққимиз келгунга қадар печкаларни ёқиб ўтиришимиз мумкин. Гарчи биз ҳам иссиқ қонли мавжудот бўлсак-да, қиш уйқусига кетолмаймиз. Бордию инсон мана шунга қобил бўлса, қишни шу тариқа ўтказса, узоқ яшай олиши давоми…