Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Қушларнинг қони иссиқ. Қушлар рептилияларнинг олис авлодлари бўлиб, уларнинг аломатини қисман сақлаб қолган. Масалан, панжасидаги териси. Рептилия каби улар ҳам тухум қўяди. Лекин уларнинг қони иссиқ. Уларнинг тана ҳарорати ҳатто одамларникидан юқоридир. Бу қушларнинг биздан кўра ҳаракатчан яшаши билан боғлиқдир. давоми…
Қушлар тангачасимон рептилиялардан ривожланган. Миллион йиллар олдин тангачалар патга айланган, олд оёқлари эса қанотга айланган. Қушларнинг тузилиши ҳам ажойиб. Уларнинг скелети учишига мос тарзда кавак суяклардан таркиб топган. Қанотларининг ҳаракатланишига кучли кўкрак мушаклари ёрдам беради. Айрим қушларнинг катта ва кенг давоми…
Эволюция назариясини ҳамма ҳам қабул қилавермайди, аммо унинг тарафкашлари қушларнинг пайдо бўлиши ҳақида ўз хулосаларига эга. Қушларнинг учиш қобилиятига боғлиқ турли, мутлақо ўзига хос аъзолари мавжуд. Улар иссиқ қонли бўлишади, чунки иссиқ қонли ҳайвонлар кучни овқатдан жуда тез олади. Уларнинг давоми…
Балки сиз сувга яшириниб турган тимсоҳни ва ундан ваҳимага тушиб, тумтарақай бўлиб қочаётган одамларни киноларда кўрган бўлсангиз керак. Тимсоҳлар, ҳақиқатан ҳам ёнидан ўтаётган одамлар учун шу қадар хавфлими? Нима десангиз денг-у, лекин бу ҳақиқат: тимсоҳлар кўзойнакли илонни истисно этганимизда, бошқа давоми…
Ер юзида катта-кичик тимсоҳларнинг 20 дан ошиқ тури яшайди. Уларнинг энг каттаси гавиалдир, уларнинг айримларининг бўйи етти метрдан ошади. У ҳам тимсоҳларнинг қадимий турларидан саналади. Гавиалларнинг аждодларини динозаврлар деб ҳисоблашади. Улар бундан 200 миллион йил олдин Ҳиндистон дарёларида яшаган ва давоми…
Тимсоҳлар сувда судралиб юрувчиларга мансуб ва ташдан қараганингизда калтакесаклардан фарқ қилмайди. Уларнинг гуруҳи Ерда қадим замонлардан буён яшаб келади. Ернинг бутун тропик минтақасида тимсоҳларнинг 24 тури ҳаёт кечиради. Уларнинг макони — секин оқар дарёлар ва қуёш тафтида исийдиган сув ҳавзаларидир. давоми…
XVI—XVII асрлар сайёҳларининг ҳикояларига қараганда, бундай тошбақалар Мадагаскарда жуда кўп учраган. Улар 2000—3000 тадан бўлиб, пода бўлиб юрган. Ҳиндистонга йўл олган кемалар тошбақалардан ғамлаб олиш учун албатта, мана шу оролга тўхтаб ўтган, бу баҳайбат жониворларни босиб тутиб, Европа бозорларига олиб давоми…
Узоқ Шарқда, Вьетнамда ва Тайвань оролида трионикс деган тошбақалар яшайди. Бу юнончадан таржима қилинса, «уч тирноқ» деган маънони англатади. Чўзинчоқ хом блинга ўхшаган трионикс тошбақаси учта ўткир тирноқли пардали панжаларини аста-аста қўйиб, ҳавзалар тубида бамайлихотир судралиб юраверади. Бу тошбақаларни «юмшоқ давоми…
Денгиз тошбақалари бир жойда муқим яшамайди. Ҳар мавсум қирғоққа чиқиб, тухум қўйишдан олдин урғочи денгиз тошбақалари албатта иссиқ жойини ташлаб, боши оққан томонга сузиб кетади. Гоҳо фақат ўзларига таниш бўлган оролларни излаб минглаб километр масофа босади. Уларнинг саёҳати, албатта, мақсадсиз давоми…
Ҳам ерда, ҳам сувда яшаган тошбақаларнинг энг йириги архелондир, афсуски у бугунга қадар етиб келмаган. У мезозой даврида яшаган, узунлиги 3,05 метр бўлган. Бурунги замонлардаги тошбақа гўшти шинавандалари архелон тошбақасининг бошига етган. Мавжуд тошбақаларнинг энг йириги терили денгиз тошбақасидир. Унинг давоми…