Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Денгиз тошбақалари ҳаётининг асосий қисмини сувда ўтказади. Шунинг учун ҳам уларнинг тана тузилиши сув офатларига мослашган. Агар тошбақаларнинг чаққон ва чиройли сузишини кузатсангиз, уларни ҳеч қачон беўхшов ва имирсираган деб ўйламайсиз. Одамлар эса уларга худди шундай лақаб тақишган. Тошбақалар йўналишини давоми…
Денгиз, чучук сув ва қуруқликда яшайдиган тошбақаларнинг ҳаммаси ташқи зирҳ билан қопланган, тангачасимон териси ва дағал, қотиб кетган бурни бўлади. Уларнинг ҳаммаси ўпкаси билан нафас олади ва икки: ташқи ва ички қисмдан иборат зирҳга эга. Мана шу оралиқда тошбақа боши давоми…
Мавжуд ҳайвонларнинг шу бугунга қадар етиб келган қадимий турларидан бири тошбақалардир. Ҳозирги кунда уларнинг 250 та ҳар хил тури бор. Улар орасида оғирлиги 500 килограмм келадигани ҳам ва жуда кичкинтойи ҳам мавжуд. Бирлари сувда яшаса, бошқалари қуруқликда яшайди. Тошбақалар асосан давоми…
Шақилдоқ илон ҳақиқатан ҳам қўрқинчли илон. Одамлар у ҳақда ажойиб тарих яратишган, эмишки, илон чақишдан олдин думлари билан шовқин солади, айни вақтда уни унчалик хавфли деб ҳисоблашмайди. Афсуски, ҳамма вақт ҳам шундай эмас. Шақилдоқ илон шақиллаган пайти у ростдан ҳам давоми…
Илонларнинг бир тури гадюка деб номланади. У Ер юзидаги бир қанча заҳарли илонлардан иборат бўлган випера (гадюкасимон илонлар) оиласига мансубдир. Илонларнинг бу гуруҳига шақилдоқ илонлар, мокасинли сувилонлар, япалоқбошлар, Жанубий Америка бушмейстерлари, Европа оддий гадюкаси ва мугузли Африка гадюкаси киради. Клеопатрани давоми…
Кўзойнакли шоҳилон гарчи Жанубий Хитой, Ҳиндихитой ва Филиппинда яшаса-да, уни Ҳимолай ва Ганг каби Ҳиндистоннинг рамзи ҳисоблашади. Дунёдаги энг катта заҳарли илон (унинг бўйи беш метргача етади) ботқоқзор чакалакларда, тоғларда, чой ва кофе плантацияларида учрайди. У ақлли ва эҳтиёткор бўлиб, давоми…
Одам ҳамма вақт илондан қўрқув ва ижирганиш туйиб келган. Уларнинг ташқи кўриниши, ҳаракатланиш усули ва илонлар заҳридан одамлар ўлгани ҳақидаги маълумотлар мана шу қўрқув туғилишига сабаб бўлган омиллардир. 2000 дан ошиқ илонлар тури мавжуд. Улар ерда, тупроқ қатламида, сувда ва давоми…
Кўпчилигимиз илонларнинг ҳаммасини бир деб биламиз. Улар орасида фарқ борлигини эшитган бўлсак-да, лекин бу фарқ унчалик катта эмаслигига шубҳа ҳилмаймиз. Ана шундай фарқларнинг бири турли турдаги илонларнинг турли йўсинда кўпайишидир. Айтайлик, шақилдоқ илон, япалоқбош илон ва сувилонлар тухум қўймасдан болалайди. давоми…
Илонлар рептилияларга мансуб, ҳамма рептилиялар сингари уларнинг териси тангачали ва қуруқ бўлади. Калтакесаклар, аллигаторлар, тимсоҳлар, денгиз ва қуруқлик тошбақалари илонлар оиласига мансубдир. Дунёда илонларнинг 2000 дан зиёд тури бўлиб, улар: қутблар ва айрим ороллардан ташқари ерда ҳам, еростида ҳам, дарахтлар давоми…
Илонлар ҳаракатига назар солганингизда, биринчи навбатда икки нарсадан ҳайрон қоласиз. Биринчиси, у қандай ҳаракатланади: оёқлари кўринмайди, унинг танасини ҳеч нарса олдинга сураётгани ҳам, тортаётгани ҳам йўқ — барибир ҳаракат қилмоқда! Иккинчиси, илон танаси ер бўйлаб сузиб боради, гўё суяксиздай! Шунга давоми…