Мўъжиза китоб: Болалар учун универсал энциклопедия. Уч жилдлик (Тузувчи Н. Николаева. 1998 й.)
«Мўъжиза китоб» ўта ноёб нашр ҳисобланиб, у болалар учун чиқарилган аввалги энциклопедиялардан кескин фарқ қилади. Китобдаги барча материаллар содда ва оммабоп тилда ифодаланган бўлиб, мавзу жиҳатидан турли бўлимларга ажратилган. Шуниси эътиборлики, китобдаги маълумотлар муайян тизим асосида боланинг дунёни идрок қилиш қобилиятига, ёш хусусиятларига мувофиқ тарзда тартибланган. Ундан мактабгача ёшдаги болалардан тортиб ўрта мактаб ўқувчиларигача бемалол фойдаланишлари мумкин.
Мазкур уч жилдлик қомус болаларнинг мактаб дастурларини ўзлаштиришлари ҳамда ўз билимларини ҳар томонлама оширишлари учун энг самарали омил бўлиши шубҳасиз.
Электрли илонбалиқ электрли балиқлар гуруҳига киради. Улар электр разрядлари ёрдамида ўлжа тутади ва душманларидан ҳимояланади. Улар ҳам бошқа балиқларга ўхшаш ва авлоддошдир, аммо улардан фарқли ўлароқ, электр энергиясига эга. Бунинг қандай ҳосил бўлганини олимлар ҳозирга қадар аниқлаган эмас. Улар орасида давоми…
Илонбалиқ бошқа балиқлар каби умуртқали булиб, сувда яшайди ва ойқулоғи билан нафас олади. Улар совуқ қонли, демак, уларнинг тана ҳарорати атроф муҳит ҳароратига боғлиқ равишда ўзгариб туради. Илонбалиқлар, асосан денгизларда яшайди. Айрим турлари ҳаётининг кўп қисмини чучук сувларда, қолган қисмини давоми…
Тишлибалиқ сизга жавоб тариқасида: «Нега сиз буни «мўйлов» дейсиз? Бу умуман мўйлов эмас!» дейиши мумкин. Бу ўсимталар мушук мўйловига ўхшайди, шу боис уни баъзан мушукбалиқ ҳам дейишади. Аслида тишлибалиқлар мана шу мўйловлари ёки пайпаслагичи билан атрофида нималар кечаётганини билиб олади. давоми…
Чўртанбалиқ рус халқ эртакларининг севимли қаҳрамонларидан ҳисобланади. Иван галварсга: «Чўртанбалиқ амридай, ўзим истаганимдай», дейилса бас, унинг барча эзгу мақсадлари руёбга чиқади. Кўплар эртакдагидек кучли, ғайриоддий балиқларни чуқур дарё ҳавзаларида яшайди, деб тасаввур этадилар. Ўз ўлжасини анча-мунча ошириб-тошириб гапирадиган нафақат балиқчилар, давоми…
Айрим тур балиқлар одамга шикаст етказиши мумкин. Одатда улар қўрқоқ бўлади ва ўз ҳаётидан қўрқувга тушиб, ғазаб билан ташланади. Уларнинг ҳужум қуроли ё ўткир тишлари, ё кучли ва узун думи бўлади. Мана шу хавфли балиқлар сирасига мурен киради. Зоҳиран у давоми…
Камбалаларнинг деярли барчаси ноёб таом ҳисобланади. Европа палтуси эса бениҳоя мазали балиқлардан бири. Камбалалар оиласига мансуб балиқларнинг энг йириги оқиш палтусдир. Бу балиқнинг жигари таркибида бой А витамини, шунингдек, Б витаминининг мавжудлиги маълум бўлгач, палтуснинг атай изига тушдилар, айнан уни давоми…
Боши отга ўхшаш бу «ҳайвон» кўпроқ ўйинчоқни эслатади. Аслида, тойча — денгиз балиғи, майда аждарҳо. Тойча сув ўсимликлари чакалакзорида яшашни хуш кўради. Бу ерда у ўзининг ёлғиз елка сузгич-эшкаги билан ҳаракат қилади. Унинг бундан бошқа сузгич мосламалари йўқ. Денгиз тойчаси давоми…
Жуда кўп ғалати балиқлар бор, уларнинг тузилиши бошқа ҳайвон ёки қушларникига ўхшаб кетади. Ҳайвоншунослар уларни ташқи кўринишига, ҳаракатланиш йўсинига ёки ўлжани қандай топиб ейишига қараб таснифлайдилар. Ҳеч қачон нур етиб бормайдиган океаннинг энг чуқур жойларида ҳам балиқлар яшайди. Ана шундай давоми…
Дум аксарият ҳайвонларнинг яккаю ягона қуролидир. Қора денгизда ғалати махлуқ — думи ингичка, япалоқ балиқ ёки денгиз мушуги яшайди. Бу балиқлар зоҳиран катта дастали-думли товага ўхшайди. Думғазаси тагидан узун, ясси, четлари кертикланган ва найзадай ўткир тиканак ўсиб чиқади. Денгиз мушуги давоми…
Денгиз ўсимлик ва ҳайвонларининг аксарияти 200 метрдан ошмайдиган чуқурликда яшайди. Ундан чуқурроқ жойларда ҳаёт кечириш қийин. Бир километр чуқурликда сув жуда совуқ ва қоп-қора бўлади. Бу масофага қуёш нури етиб келмайди. Шу боис бу ерларда ўсимликларни учратмаймиз. Ўсимлик учун эса давоми…