XX asr g‘arb modern yozuvchilari orasida Frants Kafka yetakchi o‘rin egallaydi. Uning ijodini o‘rganish masalasi so‘nggi yillarda, jahon adabiyotshunosligi ilmida eng murakkab va shu bilan birga eng qiziqarli vazifalardan biri bo‘lib kelmoqda. Kafka o‘zi kim? Uni qaysi maktab yoki oqimga davomi…
Men bolalikdan Bobur ruboiylarini yod olganman, keyin Navoiy g‘azallarini… Keyinchalik barcha zamondosh yetuk shoirlarni sevib o‘qidim. Hamid Olimjon, G‘afur G‘ulom, Oybek she’riyati men uchun ijod maktabi bo‘ldi. Navoiy menga ustoz, pir o‘laroq Sharq she’riyati eshigini ochdi. Rumiy, Attor, Hofiz, Bedil davomi…
Ilk uchrashuv Suratdagi toshiqib ketgan qalin qora sochlari boshiga sig‘may, tutash qoshlar tagidagi ko‘zlaridan o‘t chaqnab turgan yo‘l-yo‘l ko‘ylakli dehqonbichim yigitni, shundoqqina qo‘shni tumanlarda yashagan bo‘lishimizga qaramay, oldin ko‘rish u yoqda tursin, eshitmagan ham ekanman. Lekin almanaxning ilk betidagi “Jiyronim” davomi…
OTOIYNI O‘QIGANMISIZ? Oltmish uchinchi yilning bahor oylari edi. Sharq shunoslik institutining dastxatlar xazinasidan qo‘l yozma olib, qiroatxonada o‘tirgan edim. Soat o‘n birlarga yaqin chap qo‘lida bir kitobni ko‘kragiga bosibroq ushlab olgan (keyin bilsam, shu qo‘li urushda yaralangan ekan) ko‘zlari chaqchayib davomi…
Kitobni sevadigan bir oilada tug‘ildim va esimni taniganimdan beri adabiyotga mehr qo‘yganlar qurshovidaman. Rahmatli ota-onam qachon bo‘sh qolishsa, qo‘llaridan kitob, gazit yo jo‘rnol tushmasdi. Shu manzaralarni ko‘rib katta bo‘ldim. Ayniqsa kichik opam Noziraxon kitob jinnisi edilar. Yosh bolaligimda necha marta davomi…
Ochig‘i, sevimli jurnalimizning tashrifi meni biroz shoshiltirib qo‘ydi. O‘zim haqda gapirishga ancha qiynaldim. Lekin ko‘nglimda o‘quvchilarga aytar gapim ko‘p. Fursatdan foydalanib hayotimda, ijodimda katta ahamiyat kasb etgan ba’zi bir ibratli voqealarni eslab o‘tishni istadim. Muallif Dono insonning bir og‘iz so‘zi davomi…
Mening bolaligim otam G‘ulommirza va ammam Gulsum ona (ammamni men «ona» derdim) ta’lim-tarbiyasi ostida kechdi. Otam ma’rifatli, ziyoli kishi edi. U kishi ilk ta’limni Mashhadda olgandilar. Eski o‘zbek yozuvi va fors tilini mukammal bilardi. Sho‘rolar davrida zamonga boqib, kolxozda hosilot davomi…
Tarjima boshqa tildagi bir asarni o‘z ona tiliga muvaffaqiyatli bayon qilmoqlik, asarni aslidagi mazmun va ma’nolarni, balog‘atu fasohatini saqlagan holda ikkinchi bir tilga o‘girmoqlikdir. Yuksak badiiylik va balog‘at bilan yo‘g‘rilgan asarlarni ona tilimizga maromiga yetkazib tarjima qilish unchalik oson ish davomi…
Inson umri orzular, umidlar, qayg‘u va iztiroblar majmuidir. Bugun bolalik yillarimni eslar ekanman, ko‘z oldimda tuproq ko‘chalaru saharmardonda poda haydab yurgan sarpoychan bolalar gavdalanadi. Ne tongki, o‘sha sodda va beg‘ubor bolalarning biri, shubhasiz, men edim. Garchi bizning bolalik davrimiz baxtu davomi…
Ko‘nglimda adabiyotga ilk muhabbat bolalik davrimdan uyg‘ongan. Hazrati Boyazid Bistomiy o‘z hollarini “onadan tug‘ma davlat” deganlar. Albatta, har bir shoirning shoirligi hali tug‘ilmasidan boshlanadi. Yozgan she’rlarimdan ko‘ra yozmaganlarim ko‘proq. Ota-onam faqat mehnat-mashaqqat ichida yashadilar. Onam besh yoshda otalari, sakkiz yoshda davomi…