XX аср ғарб модерн ёзувчилари орасида Франц Кафка етакчи ўрин эгаллайди. Унинг ижодини ўрганиш масаласи сўнгги йилларда, жаҳон адабиётшунослиги илмида энг мураккаб ва шу билан бирга энг қизиқарли вазифалардан бири бўлиб келмоқда. Кафка ўзи ким? Уни қайси мактаб ёки оқимга давоми…
Мен болаликдан Бобур рубоийларини ёд олганман, кейин Навоий ғазалларини… Кейинчалик барча замондош етук шоирларни севиб ўқидим. Ҳамид Олимжон, Ғафур Ғулом, Ойбек шеърияти мен учун ижод мактаби бўлди. Навоий менга устоз, пир ўлароқ Шарқ шеърияти эшигини очди. Румий, Аттор, Ҳофиз, Бедил давоми…
Илк учрашув Суратдаги тошиқиб кетган қалин қора сочлари бошига сиғмай, туташ қошлар тагидаги кўзларидан ўт чақнаб турган йўл-йўл кўйлакли деҳқонбичим йигитни, шундоққина қўшни туманларда яшаган бўлишимизга қарамай, олдин кўриш у ёқда турсин, эшитмаган ҳам эканман. Лекин алманахнинг илк бетидаги “Жийроним” давоми…
ОТОИЙНИ ЎҚИГАНМИСИЗ? Олтмиш учинчи йилнинг баҳор ойлари эди. Шарқ шунослик институтининг дастхатлар хазинасидан қўл ёзма олиб, қироатхонада ўтирган эдим. Соат ўн бирларга яқин чап қўлида бир китобни кўкрагига босиброқ ушлаб олган (кейин билсам, шу қўли урушда яраланган экан) кўзлари чақчайиб давоми…
Китобни севадиган бир оилада туғилдим ва эсимни таниганимдан бери адабиётга меҳр қўйганлар қуршовидаман. Раҳматли ота-онам қачон бўш қолишса, қўлларидан китоб, газит ё жўрнол тушмасди. Шу манзараларни кўриб катта бўлдим. Айниқса кичик опам Нозирахон китоб жинниси эдилар. Ёш болалигимда неча марта давоми…
Очиғи, севимли журналимизнинг ташрифи мени бироз шошилтириб қўйди. Ўзим ҳақда гапиришга анча қийналдим. Лекин кўнглимда ўқувчиларга айтар гапим кўп. Фурсатдан фойдаланиб ҳаётимда, ижодимда катта аҳамият касб этган баъзи бир ибратли воқеаларни эслаб ўтишни истадим. Муаллиф Доно инсоннинг бир оғиз сўзи давоми…
Менинг болалигим отам Ғуломмирза ва аммам Гулсум она (аммамни мен «она» дердим) таълим-тарбияси остида кечди. Отам маърифатли, зиёли киши эди. У киши илк таълимни Машҳадда олгандилар. Эски ўзбек ёзуви ва форс тилини мукаммал биларди. Шўролар даврида замонга боқиб, колхозда ҳосилот давоми…
Таржима бошқа тилдаги бир асарни ўз она тилига муваффақиятли баён қилмоқлик, асарни аслидаги мазмун ва маъноларни, балоғату фасоҳатини сақлаган ҳолда иккинчи бир тилга ўгирмоқликдир. Юксак бадиийлик ва балоғат билан йўғрилган асарларни она тилимизга маромига етказиб таржима қилиш унчалик осон иш давоми…
Инсон умри орзулар, умидлар, қайғу ва изтироблар мажмуидир. Бугун болалик йилларимни эслар эканман, кўз олдимда тупроқ кўчалару саҳармардонда пода ҳайдаб юрган сарпойчан болалар гавдаланади. Не тонгки, ўша содда ва беғубор болаларнинг бири, шубҳасиз, мен эдим. Гарчи бизнинг болалик давримиз бахту давоми…
Кўнглимда адабиётга илк муҳаббат болалик давримдан уйғонган. Ҳазрати Боязид Бистомий ўз ҳолларини “онадан туғма давлат” деганлар. Албатта, ҳар бир шоирнинг шоирлиги ҳали туғилмасидан бошланади. Ёзган шеърларимдан кўра ёзмаганларим кўпроқ. Ота-онам фақат меҳнат-машаққат ичида яшадилар. Онам беш ёшда оталари, саккиз ёшда давоми…