СУРАТДАГИ ПАТ Бир рассом танишлари билан овга борди. У милтиқдан яхши отарди. Лекин кўпдан бери ўрмонда бўлмаган. Кўзини қамаштирувчи, яшилликка бурканиб ётган дарахтлар орасида, кўзга ялт этиб ташланиб, тезда йўқоладиган қизғиш-сариқ қанотли лойхўракларни яқиндан кўрмаган. Тўсатдан унинг оёғи остидан бир давоми…
Кечаси соат бирлар чамаси. Қари қиз — акушерка Марья Петровна Кошкинанинг эшиги олдида бошига цилиндр ва устига капюшонли шинель кийган баланд бўйли бир жаноб тўхтайди. Кузнинг қоронғи кечасида унинг на юзи, на қўлларини кўриб бўлмас, аммо йўталиб қўйишидан ва қўнғироқ давоми…
Меҳмонхонадаги сўзловчи соат гўё уни ҳеч ким эшитмаётгандек тинмай куйларди: – Чиқ, чиқ… Миллар етди еттига, Якун ясанг уйқуга! Тонгги сукунат оғушидаги уй бўм-бўш эди. Соат тинмай чиқиллар ва бўшлиққа уқдиришда давом этарди: “Саккиздан тўққиз дақиқа ўтди, нонушта вақти етди! давоми…
Иштирок этувчилар: Рўдакий – ёш, IV пардада – қари. Маж – унинг тенгқури, IV пардада – қари. Балъамий – 48 ёшда. Нигина – 18 ёшда. Бону – Балъамийнинг хотини, 43 ёшда. Амир Наср – ёш. Устод, сарой шоирлари сардори – давоми…
Чарақлаб турган қиш куни. Туш пайти… Қаттиқ совуқдан ҳаво чарсиллаб туради. Мени қўлтиқлаб олган Наденьканинг чаккаларидаги жингалак сочлари ва юқори лаби устидаги тукларини кумушдек қиров босмоқда. Биз тоғ тепасида турибмиз. Оёғимиз остидан то пастгача нишаб текислик чўзилиб ётибди. Унда қуёш давоми…
Бу воқеа қирқ биринчи йилнинг августида бошланиб, икки йил ўтгач якунига етганди. …Урушнинг суронли дамлари эди. Отам урушда, бобом Спиридон ота билан амал-тақал кун кечирардик. Бобом кексайиб қолгани учунми, рўзғор ташвишлари асосан менинг зиммамда эди. Ўша куни у қўлимга тутқазган давоми…
Эрта тонгдаёқ бутун осмонни қора булут қоплаб олди. Дала юзини кўпдан бери қора булут босиб ёмғир ёғай-ёғай деб турган рутубатли кунлардагидек ҳаво паст, ҳамма ёқ жимжит ва кўнгилсиз эди. Ветеринария врачи Иван Иванич билан гимназия муаллими Буркинлар юра-юра чарчади ва давоми…
– Мен чордоқдаман, азизим! – дея бақирди пастга қараб: – Эски китоблар ҳозир анча қимматлашиб қолган. Шунга бир қараётгандим… “Охирги сўзларимни эшитдимикин?” – У ер қоронғи, шошма, сенга фонар бераман. – Яхши. Сокин бир кун. “Кимдир бутун умримни иззат-эътибор қидириш давоми…
– Судланувчи, сизга қонунга биноан охирги сўз берилади, – деди суд раиси толиққан кўзларини аранг очиб, лоқайд бир оҳангда, – ўз қилмишингизга ойдинлик киритиш ёки ўзингизни оқлаш учун яна нималарни қўшимча қила оласиз? Айбланувчи бу мурожаатдан сўнг бехос ўрнидан сапчиб давоми…
ГИЖЖА ҲАҚИДА ҲИКОЯТ Қимматли дўстим! Хатингизни ўқиб чиқдим, очиғини айтсам, жуда-жуда ҳаяжонландим, негаки, унда мен мамлакатни мустабид Одрия1 бошқараётган даврдаги, нурсиз ва диққинафас Лимада ўтган ўн тўрт-ўн беш яшар пайтларимни кўргандек бўлдим. Ўша кезлари Сизга ўхшаб мен ҳам кун келиб давоми…