Машҳур араб ёзувчиси Мустафо Лутфий Манфалутий (مصطفى لطفي المنفلوطي) ХХ аср Миср адабиётининг етук вакилларидан биридир. Унинг ижодида Шарқ ва Ғарб адабий анъаналарининг ўзига хос муштараклиги акс этган. Юқори Мисрда туғилган ёзувчи ўша даврда анъанавий бўлган диний билимларни Қоҳирадаги ал-Азҳар университетида олди.
Ўша даврнинг кўзга кўринган маърифатчиларидан бири бўлган, ал-Азҳар университетининг ректори Муҳаммад Абдунинг қарашларини ўзига сингдирган Манфалутий араб романтизми жанрига пойдевор қўйди.
У кўпроқ Шарқ адабиёти тарғиботчиси бўлса-да, аммо Ғарб адабиёти намуналарига ҳам қизиқиш билан қарар эди. Айниқса, француз маърифатпарварлари асарларига муҳаббати катта эди. Ўзи ғарб тилларини яхши билмаса-да, ўз дўстлари ёрдамида кўпгина асарлар таржимасини тайёрлади. Француз адиблари Бернарден де Сен-Пьернинг “Пол ва Виржиния”, Э.Ростаннинг “Сирано де Бержерак” асарларини таржима қилди.
Мен, бирорта адиб ёки олимними, мартабали амалдор ёки машҳур жамоат арбобиними баҳолашда бировлар азбаройи севганидан уни ҳукмдор даражасигача кўтарганини, бошқалар эса худди шу шахсни иблисга чиқариб қўйганини ва фикрлар бир-бирига тўғри келмай, осмон билан ерча фарқ қилганини кўрганимда, рўпарамда буюк давоми…
Ўтган ёзда кунларнинг бирида туш кўрдим, унда мен гўё улкан, мутлақо нотаниш бир шаҳарга тушиб қолибман. Мен шаҳар кўчаларида юриб, унда сон-саноқсиз, бир-бирига ўхшамайдиган, турли тилларда сўзлашувчи одамларни учратибман. Назаримда, бутун ер юзи шу ерга жам бўлган ва бутун оламнинг давоми…
Узлатни кўнглинг тусаб, бу оламдан узоқлашишни ихтиёр этган экансан, бир оз сабр қил, сен билан видолашиб олайлик. Гарчи бизнинг ота-оналаримиз бошқа бўлса-да, гарчи бизни улкан масофа ажратиб турган бўлса-да, ахир биз ҳам сенинг фарзандларинг эмасмидик?! Сени ва халқингни кўриш бизларга давоми…
Қўшни уйнинг энг юқори хонасига яқиндан бери ўн тўққиз-йигирма ёшлардаги бир йигитча келиб яшай бошлади. Мен уни биронта олий ёки ўрта-махсус билим даргоҳида ўқиса керак, деб ўйлагандим. Одатда мен янги қўшнимни унинг хонаси рўпарасидаги ўз хонамдан кўриб турар эдим. У давоми…