YoNAYoTGAN ShAMLAR ZIYoSI Sendan dardli qo‘shiq qolsin dunyoda… Migel Unamuno Maktub… Maktublar!.. Ba’zan bir varaq qog‘oz, boringki, o‘n sahifa bo‘lsin, oddiygina maktubning inson hayotida, ma’zur tutasiz, insonning kundalik hayotida aytishga arzigulik o‘rni bormi, deb o‘ylab qolaman. Yemish, kiyim-kechak, o‘zaro munosabatlar, davomi…
Noyabrning oxiriga borib birdan havoning avzoyi buzildi va qattiq sovuq turdi. Mitru ulkan buldozerning ustida serrayib turardi. Uning shalpang quloqlari, sovuqdan qip-qizarib ketgan aft-basharasi lavlagini eslatardi. Chiyillab shamol esardi. Mitruning labi azbaroyi yalayverganidan, ko‘p joyidan yorilib ketgandi, ko‘zlari esa quruqshaganidan davomi…
Qatnashuvchilar: Mister Smit Missis Smit Mister Martin Missis Martin Meri, oqsoch O‘t o‘chiruvchilar dastasi sardori 1-sahna Ingliz o‘rindiqlari bo‘lgan ingliz zodagonlariga xos jihozlangan xona. Inglizcha oqshom. Ingliz mister Smit oyog‘ida ingliz tuflisi. Ingliz o‘rindig‘ida o‘tirib, ingliz trubkasini tortayotir va ingliz davomi…
Oqshom asta-sekin shaharni va uning hazin qalbini og‘ushiga ola boshladi. Osmonning olis chekkasida so‘nggi bulutlar og‘ir suzib yurarkan, hoynahoy, ular yomg‘irga homilador edi. Bulutlarning chetlari kumush hoshiyadek chiroyli tovlanar edi. Qushlar o‘z inlariga qaytdi. Tulkilar ham o‘zlarini inga urdi. Uning davomi…
Oxiri chumchuq ham dilgirlik kasaliga mubtalo bo‘ldi. Bu hech kimning xayoliga kelmagandi. Ammo-lekin uning o‘ziga ma’lum edi. O‘sha chumchuq nazardan qolgan yurtda dunyoga keldi. Bahor fasli bu zaminda yam-yashil giyohlar, o‘t-o‘lan o‘rniga itqo‘noq, chaqirtikanak, daraxtlar o‘rniga daqqiyunus davridagi vahshiy hayvonlarning davomi…
Sen qora kunlarda dunyoga kelganding, bu qismat ijodingga alamli, tushkun kayfiyat, g‘amgin ohanglar baxsh etdi. Oqibatda mungli qo‘shiqlar kuychisiga aylanding, boshqacha bo‘lishi mumkin ham emasdi, negaki, tole senga shuni ravo ko‘rgan. Endi ayt-chi menga, ko‘ngli vayron, dili xun mashshoqning sho‘x-shodon davomi…
Uni har kuni ertalab maktabga ketayotganimda uchratardim. Hamisha bitta joyda, muyulishga yaqin yo‘l chetida o‘tirgan bo‘lardi. Soch-soqoli o‘sib ketgan, g‘am-anduh to‘la yuzida allanechuk ko‘ngli ravshan odamlarning aft-angorida zuhr etuvchi yuvosh va yoqimli ifoda balqirdi. Og‘ir turmush boshiga solgan ko‘rgiliklar uning davomi…
IShTIROK ETUVChILAR GURAM – yozuvchi TITE – rejissyor VAXTANG – aktyor va alpinist EKA – yosh aktrisa PAVLE – urush qatnashchisi NINA – uning kelini RENA – Ninaning o‘g‘li DAVAR – Vaxtangning o‘gay singlisi SESIL – Davarning onasi BESIK }– davomi…
* * * Bag‘ri yam-yashil ulug‘ tog‘lar bundoq urushni ko‘rmagandi. Tubi teran tor daralar bunday qirg‘inni bilmagan edi. Savash bir savash edi, maydon to‘la bosh edi. Shahboz-shahboz otlar yelar, taqasi qolardi. Qora po‘lat qilichlar chopilar, dami tezlanardi. Uch qirrali o‘tkir davomi…
Unga bir zamonlar u shunday degandi: – Biron korihol bo‘lsa, mana bu qo‘ng‘iroq tugmasini bosing, men darhol yetib kelaman. Buni u doimiy ravishda bitta jumlani takrorlayverib odatlanib qolgan odamdek aytmagandi; to‘g‘ri, uning mijozlari aytarli ko‘p emasdi, lekin baribir bu bilan davomi…