Гапнинг рости, манови жанобнинг ғалати гапларидан бутунлай довдираб қолгандим, ҳозир ҳам уларни худди ўшандай тарзда такрорлаб беролмасам керак, деб қўрқаман. Негаки ўша оқшом бошқалар ҳам ундан худди менга ўхшаб ғоят мутаассир бўлган эдилар. Бунга балки мутлақо нотаниш одамнинг ғаройиб, ҳайрон давоми…
– Жоннинг на боши бор, на охири,– деди менга Гамихарда кетаётиб ва йўлида давом этди.Бир кун олдин ундан: “Жон борми ўзи?” деб сўрагандим, лекин ўшанда у жавоб бермаганди. Фақат, билмайман, дегандай елкаларини қисиб қўйганди. Кеча бўлса, сўзма-сўз: на боши бор, давоми…
Жгунаи қўрқиб кўзини очди – уни тушлар қийнаб юборганди.Довдираганича кўрпага ўтирди, тунги арвоҳлар унга тинчлик бермасди. Ўрнидан турди, яланг оёқларини лойлари қуриб қолган этикка тиқди-да, сўқмоқ билан Берининг уйига қараб юрди.Қуёш шарқий уфқнинг чеккасидан анча кўтарилганди. Қўшни аёллар Берининг уйи давоми…
– Фамилиянгиз!?– Чохели.– Исмингиз?– Бутула…– Касбингиз?– Қишлоқ руҳонийси.– Кимдан шикоят қилаяпсиз?– Махарэ Шуглиаруи…дан.– Хўш, шикоятингиз нимадан иборат?– Шундан иборатки, сенга айтсам, улар менинг хусусий қарғамни ўзлариники қилиб олишди. Ўзларига оғдириб олишди-ю, қайтариб беришмаяпти, сенга айтсам… У энди бизники бўлди, дейишаяпти, давоми…
Кеч кирганида дераза олдига келиб ўтираман-да, шуъладан тўқ қизил тус олган булутларнинг уфққа чўкишини томоша қиламан. Майсаларга шабнам тушиб сўлғин тус олгандек сезаман ўзимни, буғдой бошоқчалари эгилгандек бошимни қуйи соламан.Шундай пайтларда доимо деворда осиғлиқ эски скрипкани оламан-да, созлай бошлайман. Билмайман, давоми…
Ўша унутилмас тонгда хотиним кутилмаганда одатдагидан барвақтроқ турди. Мана, яқинда бир ёстиққа бош қўйганимизга ҳам ўттиз йил тўлади, шу ўтган давр ичида лоақал бирор маротаба бўлсин, мени бир он назаридан ҳеч четда қолдирган эмас. Уйда унинг тарақ-туруқ қилиб юришидан айниқса давоми…
1 Бу иш даҳшатли бўлиш билан бирга ғалати ва жумбоқли, калаванинг учини топиб бўлмайдигандек кўринарди. Бир томондан, у жудаям оддийдек кўринса, иккинчи томондан – жуда мураккаб эди, бизнинг шаҳар тили билан айтганда, худди тутуруқсиз романларга ўхшарди, айни дамда эса унда давоми…
Фарангистон тоғларида ҳали ҳеч қачон бундай қаҳратон қиш бўлмаган ва бунчалик узоқ чўзилмаган эди. Бир неча ҳафтадирки, ҳаво очиқ, тиниқ, қуруқ совуқ забтига олган. Кундузлари очиқ, тиниқ мовий осмон остида қор босган кенг, қия далалар нурсиз, оқиш йилтираб, поёнсиз ястаниб давоми…
Кеч кириб, қош қораяётган пайт эди. Меҳмоним ва дўстим Ҳайнриҳ Мор кечки сайрдан қайтиб келиб, иш хонамда камина билан бирга ўтирарди. Ўйдим-чуқур деразадан олисдаги қирғоқлар кўл ғира-шира кўриниб турарди. Кичик ўғлим бизга хайрли тун тилаб кетди-ю, суҳбатимиз беихтиёр болалик ва давоми…
Тер томчиларининг иккинчи кўриниши ҳақида мулоҳаза юритиш анча қийин. Оиламиз, насл-насабимизнинг туб томирларига бориб туташувчи ёмғирпўшни узоқ изладим. Унда менинг шахсий ҳаётим сирли табассум қилаётганини ҳис қилиб турардим. Аждодларимнинг қилган ишларидан менда қўрқинч туйғуси, тўғрироғи, ваҳимаси кўпроқ эди. Бобомнинг аянчли давоми…