MASJIDDA TUNALGAN KEChA Soat bizning vaqtimiz bilan kechki olti yarim, Eronda besh (o‘n yetti) bo‘layotgan edi. Rahbarlar ketib qolishgan ekan. Navbatchilar pasportlarimizni shoshilmay, sinchiklab, ancha muddatda tekshiruvdan o‘tkazishdi. Eng asosiysi, avtoulovni rasmiylashtirish ko‘p fursat talab etardi. Shuning uchun avtobusimiz bojxonada davomi…
Shirin tush ko‘rib yotgan O‘roz qo‘ylarning ustma-ust ma’rashidan g‘ijinib uyg‘ondi. Yonidagi o‘ringa qo‘l cho‘zdi. Qo‘li quruq to‘shakka tekkach, erinib ko‘zini ochdi. «Quvon! Anovi ochofatlarning jag‘ini o‘chir!» Devorlari tutundan qorayib ketgan uychaning bir ko‘zli derazasiga tutib qo‘yilgan, kirligidan asli rangi bilinmay davomi…
U butun xonani egallagan xontaxtaga, gajimdor dasturxon ustini bezagan yarqiroq chinni idishlarga, “chaq-chuq”lari yarimlanib qolgan billur vazachalarga, shokoladlaridan bo‘shab qolgan zarhal taqsimchalarga boqarkan, beixtiyor uzun so‘lish oldi. Devor bo‘ylab to‘shalgan duxoba ko‘rpachalarning ustiga parvosiz tashlangan yostiqlarga, kechagina ko‘rgan ko‘zni havaslantirib davomi…
(“G‘urg‘urtepada saraton” turkumidan) “Hamma Maqsud amakinikiga xudoyiga!” Aslida Maqsud amaki yiliga ikki martadan xudoyi qilib, unga mahallaning obro‘li keksalarini chorlar, turgan gap, bu tadbirda u kishining o‘g‘illari yonida mahallaning chaqqon yigitlari xizmatda turishardi. Shu bois bu xabar odatdagi yangiliklardan biri davomi…
Enajonim, yilama-yo, yilama… Qo‘shiqdan I Beshinchi may!.. Yo piray, eslaganingiz hamono, ajabtovur entiktiradigan, tobora olis o‘tmishga aylanayotgan bir zamonlarda ushbu kun bayram hisoblanar edi. Lekin, asli hayotda bayramning oti bor-u, o‘zi yo‘q shekilli. Yuzaki qaralganda anavi raqamlar ham o‘z-o‘zicha hech davomi…
Hamma zamonlarda ham xo‘roz bir xil qichqirgan. Qadimdan tegirmonmi, do‘konmi, choyxonami shunga o‘xshash odam gavjum bo‘ladigan joylarda xoslanmagan-u, lekin barqaror ko‘ngil ochar maskanlar bo‘lgan. Yaxshi-yomonni ham shu yerda ko‘rasiz-eshitasiz, yaxshilik va yomonlik ham shunday joylarda rivojlanar ekan… Katmanda ham kunlar davomi…
Ishxonadan ahmoqona topshiriq oldim. Bugunoq kechki poyezdda poytaxtdan Buxoroga yo‘l olib, uch kunlik ishni bir sutkada bitirib qaytishim kerak emish. Kupega chiqqanimda ikki ishi – cho‘zinchoq yuzli, qorachadan kelgan, soch-soqoli o‘sgan, sertuk bir odam, uning yonida, qahraton bo‘lishiga qaramay, yupungina davomi…
-1- 1981 yil. Dehli. Hindiston. Professor Rakesh Chopra qo‘lidagi qorayib, hilvirab ketgan bosh chanog‘iga hayronu mustar boqqancha, boshi-keti yo‘q xayollar girdobiga ko‘milib ketdi. Nahotki, uning shuncha yillik izlanishlari, ilm yo‘lidagi mashaqqatlari besari somon ketgan bo‘lsa… Bosh chanog‘ini ehtiyotkorlik bilan aylantirib, davomi…
Kengligi eniga olti, bo‘yiga sakkiz quloch keladigan xona. Katta ajnabiycha yozuvli devor soatining chiqillashidan boshqa tovush yo‘q. Xonada uch kishi bor. Biri yerga tikilgan, ikkinchisi devorga qarab turibdi, uchinchisi ohista odimlar bilan uyoq buyoqqa yuryapti, u har qadam bosganida o‘zini davomi…
U tengqurlari ichida oxirgi bo‘lib uzatildi. Axir kimdir oxirgi bo‘lishi kerak-ku? Lekin odamlar buni “o‘tirib qoldi” deyishadi… Bu xunuk ibora sekin-asta qizning ham ko‘ngliga mo‘ralab, o‘zini-da ishontira boshlagan bir paytda sovchilar eshik qoqdi (qo‘shni qishloqdan ekan, bu ikki go‘shani bir-biridan davomi…