(Mehmonlar xususida feleton) O‘zbek – mehmondo‘st. Shunchalikki, mehmonini padariday ko‘rib, uyning to‘riga o‘tirg‘izadi, parqu bolish va yumshoq o‘rinlarni to‘shab, eng tansiq taomlar bilan siylaydi. Ammo osh kelmaguncha ketishga ruxsat yo‘q: bu mehmonga ham ayonki, ko‘zi eshikdan o‘taveradi: – Palovxonto‘ra qachon davomi…
Hammasi tushlikka yaqin boshlandi. Xayolida yer silkinayotganday bo‘laverdi. Bir qarshisidagi kompyuterga, bir shiftdagi lampaga qaradi-yu, shartta ko‘zlarini yumib oldi va boshini changallaganicha, stolga engashdi. Nazarida, yer asta-sekin qimirlayapti. Mana, o‘zi o‘tirgan kreslo ham ohista tebrana boshladi. Hozir hammasi tamom bo‘ladi, davomi…
Muxtasar aka yangi uy qurib olgach, eski uyi qoshidagi og‘ilxonasi uzoqlik qilib qoldi. Shunday bo‘lsayam yangi uyga bor bisotini sarflagani uchun boshqa og‘il quraman deb rosa uch yil tirshangladi. Buldozer tekislagan o‘rinning ham tuprog‘i chirib, nishablari o‘pirilib, yana bir marta davomi…
Kechki payt odatdagidek vaqtda uyquga ketdim. Qanchadir uxladim, lekin negadir uyg‘onib ketdim. Soatga qarasam – tungi 2:00. Boshqa yonboshimga o‘girilib, uyquni davom etdirishni niyat qildim. Yo‘q. Kelmadi. O‘rnimdan turdim. Jufti halolim buni sezmadi. Koridorga chiqdim. Bolalar xonasi eshigini ochib, sekin davomi…
Axiyri, bir kun yelkalarda so‘nggi yo‘ldan o‘tmoq muqarrar. O‘sha cho‘bin ot ortida hamma bo‘zlab qoldi, farzandlar, bog‘lar, ezgu ishlar, yaxshi nomlar qoldi, armon va abadiy sog‘inch qoldi. Yoshini yashagan, oshini oshagan mo‘ysafid bobodan, sochlari oppoq momodan qoladigani ana shular edi. davomi…
Vaqt shunchalar beshafqatmi?! Yo umr o‘tkinchimi?! Vaqtning, umrning oqar daryoligi haqida garchand ko‘p eshitsamda, asl mohiyatiga tushunib yetmas edim. Buning naqadar haq gapligiga endi qattiq amin bo‘ldim. Bu gaplarning ma’nosini qalbimdan o‘tqizmagan ekanman. Ehtimol men ham umrimning yarmidan oshig‘ini yashab davomi…
– Checha, checha deyman, – xuddi onam uning so‘zlarini eshitmayotganday, ammam turtkilaydi. – Bir tomog‘im kuyishdi-ya, tovonim ham qizidi. Ortidan boray dedim. Chopiblar ketay dedim, tizza sabil qaqshaydi, chol o‘lgurga qarasam, og‘zida nos, uzalib mudrayapti. Xudo meni boyladi, men xarom davomi…
Uning ism-sharifi aytilishi hamono bir seskanib tushdi. O‘rnidan turarkan, yurak urishi tezlashib, oyoqlaridan mador ketganday tuyuldi. Shusiz ham muhtasham saroyning salobati bosib, hayajon og‘ushida sarxush o‘tirgandi. Endi esa vujudida titroq uyg‘ondi. Yo‘q, o‘zini qo‘lga olishi kerak. Prezident qoshiga boryapti, axir. davomi…
Muyulishdan chiqib kelgan oppoq “Lasetti” qassobxona biqinida jonsarak turgan, olacha chopon, ko‘k sallali, jikkak jussa qariya yonida to‘xtadi. — Yo‘l bo‘lsin, otaxon? — deb so‘radi old o‘rindiqda o‘tirgan, xumkalla, qosh-qabog‘i soliq, qop-qora odam. Qariya sersavlat ulovga hurkinqirab yaqinlashdi. — Jalpoqtoshga. davomi…
(essedan boblar) QISMAT Muqaddima o‘rnida: Bobur – mo‘g‘ul yo hind bo‘lmagani kabi, Napoleon ham frantsuz yo italiyalik emas edi Zahiriddin Muhammad Bobur… Napoleon Bonapart… Zamoni va makoni, kelib chiqishi va nasl-nasabi, hayoti va a’moli, ibtidosi va intihosi tamoman tafovutli bu davomi…