Salim AShURGA Sherqo‘zi shoshilmay kiyinib, yasan-tusan qilib bo‘lgan ham ediki, tuyqus telefon jiringlab qoldi. Hasan qo‘ng‘iroq qilayotgan ekan.— Ey, donishmand, — dedi u odatdagi hazilkashlik bilan, — uyingdan chiqdingmi? Yo o‘tiribsanmi lallayib?Sherqo‘zi do‘stining nima demoqchi ekanligini bilsa-da, o‘zini butkul bexabar, davomi…
Bu qizning ko‘zlaridagi birgina ifoda yigitlarning ming bir kechinmalariga sabab edi. Balki yigitlar undan pinhona ko‘z uzolmay qolishlarining sababini sevgi deb bilishardi. Hamma o‘z-o‘zicha, ammo nigohdagi nozik xol muqim va yakto edi.Qizning ko‘zlarida mung bor edi, uning bor-yo‘q chiroyi, alpqomat davomi…
Bu kitob noilojlikdan yozildi.Oltmishga kirganimdan keyin, bir kun o‘tirib, faqat men biladigan dunyo borligi haqida o‘ylab qoldim. Axir, bu dunyoni hamma o‘zicha ko‘radi-ku! Mening boshimdan o‘tgan savdolarni ham hech kim men kabi his qilmaydi. Ular bir kunmas bir kun bu davomi…
Osmonda chaqmoq chaqib, momaqaldiroq gumburladi. Haligina yomg‘ir tomchilab turgan edi, birdaniga no‘xatdek–no‘xatdek do‘l yog‘ib, ortidan ayovsiz yomg‘ir quyib berdi. Soy tarafdan eshitilgan bolalarning qichqirig‘i momaqaldiroqning vahimasidan ham oshib tushdi. “Odam oqib ketyapti, odam!”, – deya qichqirishardi ular. Quturib oqayotgan selning davomi…
Aeroportga chiqishingga ikki soatcha vaqt bor. Kutyapsan. Yo‘l anjomlari taxt, hech narsa yodingdan ko‘tarilgani yo‘q: ko‘raman degan joylaringni ko‘rding, uchrashmoqni niyat qilgan odamlaring bilan uchrashding – hamma ishing bitdi hisob; ayni choqda esa, xuddi muhim bir nimani unutgandek, nimagadir ulgurolmay davomi…
Bektemir ota ko‘zini istamaygina ochib, derazaga qaradi. Elas-elas tong oqarib kelardi. Tashqariga quloq tutdi: jimjitlik. Anchagacha qadam tovushlarimi, eshiq g‘ichillashimi – biron sas-sadoga intiq yotdi. Keyin judolikdan xasta ko‘ngilga anchadan beri mo‘ralayotgan shubhalar bostirib kela boshladi: “Ana, aytganimdek, shaharlik kelin davomi…
Har yili may oyi maktabimizda uyushtiriladigan yig‘inda qishloqning eng keksa ikki urush qatnashchisi ishtirok etar, qulog‘i batamom bitgan Xudoyor bobo kelishi bilan pinakka ketar, nazarimda u buni ataydan qilar, shu zayl o‘zicha rivoyati og‘ir bo‘lgan xotiralarga berilishdan tiyilardi. Urush voqealarini davomi…
Chigirtkalar chirillaydi, qurbaqalar qurillaydi. Og‘il tarafdan to‘yib yotib olgan sigirning inqillashi, baytalning pishqirig‘i eshitiladi. Ota va bola yozning faraxli kechasida, ochiq osmon ostida, shifer tomli uyning oldiga tushgan supada yulduzlarga termulib yotibdi. Bola to‘lay deb qolgan oyga tez tez qarab davomi…
Bahor osmoni. Na quyoshda va na bulutda tuturiq bor. Bir qarashda ular narsa talashayotgan bolakaylarga o‘xshab ketadi. Baribir bulut ustunlik qilib, ko‘kni qamrab oldi. Momaqaldiroq qattiq gumburlab, universitet binosining deraza oynalarini zirillatdi. Shunday jala yog‘diki, beshinchi qavatdagi fayedan tashqariga termulib davomi…
Ertalabdan ko‘ngli g‘ashlandi. Holbuki, bugun yaxshigina mukofotga loyiq topilgandi. Hamkasblar, tanish-bilishlar qutlashar, ularga ming‘irlab, mujmal javob qaytarardi. Sovrinni kabinetining bir chekkasiga qo‘ydi. Ochib ko‘rmadi ham. Qayerdandir ko‘ngliga yopirilib kirgan dilxiralik tarqamayotgandi. Kechga borib betoqat bo‘la boshladi. Qishloqqa – otasiga qo‘ng‘iroq davomi…