Салим АШУРГА Шерқўзи шошилмай кийиниб, ясан-тусан қилиб бўлган ҳам эдики, туйқус телефон жиринглаб қолди. Ҳасан қўнғироқ қилаётган экан.— Эй, донишманд, — деди у одатдаги ҳазилкашлик билан, — уйингдан чиқдингми? Ё ўтирибсанми лаллайиб?Шерқўзи дўстининг нима демоқчи эканлигини билса-да, ўзини буткул бехабар, давоми…
Бу қизнинг кўзларидаги биргина ифода йигитларнинг минг бир кечинмаларига сабаб эди. Балки йигитлар ундан пинҳона кўз узолмай қолишларининг сабабини севги деб билишарди. Ҳамма ўз-ўзича, аммо нигоҳдаги нозик хол муқим ва якто эди.Қизнинг кўзларида мунг бор эди, унинг бор-йўқ чиройи, алпқомат давоми…
Бу китоб ноиложликдан ёзилди.Олтмишга кирганимдан кейин, бир кун ўтириб, фақат мен биладиган дунё борлиги ҳақида ўйлаб қолдим. Ахир, бу дунёни ҳамма ўзича кўради-ку! Менинг бошимдан ўтган савдоларни ҳам ҳеч ким мен каби ҳис қилмайди. Улар бир кунмас бир кун бу давоми…
Осмонда чақмоқ чақиб, момақалдироқ гумбурлади. Ҳалигина ёмғир томчилаб турган эди, бирданига нўхатдек–нўхатдек дўл ёғиб, ортидан аёвсиз ёмғир қуйиб берди. Сой тарафдан эшитилган болаларнинг қичқириғи момақалдироқнинг ваҳимасидан ҳам ошиб тушди. “Одам оқиб кетяпти, одам!”, – дея қичқиришарди улар. Қутуриб оқаётган селнинг давоми…
Аэропортга чиқишингга икки соатча вақт бор. Кутяпсан. Йўл анжомлари тахт, ҳеч нарса ёдингдан кўтарилгани йўқ: кўраман деган жойларингни кўрдинг, учрашмоқни ният қилган одамларинг билан учрашдинг – ҳамма ишинг битди ҳисоб; айни чоқда эса, худди муҳим бир нимани унутгандек, нимагадир улгуролмай давоми…
Бектемир ота кўзини истамайгина очиб, деразага қаради. Элас-элас тонг оқариб келарди. Ташқарига қулоқ тутди: жимжитлик. Анчагача қадам товушларими, эшиқ ғичиллашими – бирон сас-садога интиқ ётди. Кейин жудоликдан хаста кўнгилга анчадан бери мўралаётган шубҳалар бостириб кела бошлади: “Ана, айтганимдек, шаҳарлик келин давоми…
Ҳар йили май ойи мактабимизда уюштириладиган йиғинда қишлоқнинг энг кекса икки уруш қатнашчиси иштирок этар, қулоғи батамом битган Худоёр бобо келиши билан пинакка кетар, назаримда у буни атайдан қилар, шу зайл ўзича ривояти оғир бўлган хотираларга берилишдан тийиларди. Уруш воқеаларини давоми…
Чигирткалар чириллайди, қурбақалар қуриллайди. Оғил тарафдан тўйиб ётиб олган сигирнинг инқиллаши, байталнинг пишқириғи эшитилади. Ота ва бола ёзнинг фарахли кечасида, очиқ осмон остида, шифер томли уйнинг олдига тушган супада юлдузларга термулиб ётибди. Бола тўлай деб қолган ойга тез тез қараб давоми…
Баҳор осмони. На қуёшда ва на булутда тутуриқ бор. Бир қарашда улар нарса талашаётган болакайларга ўхшаб кетади. Барибир булут устунлик қилиб, кўкни қамраб олди. Момақалдироқ қаттиқ гумбурлаб, университет биносининг дераза ойналарини зириллатди. Шундай жала ёғдики, бешинчи қаватдаги файедан ташқарига термулиб давоми…
Эрталабдан кўнгли ғашланди. Ҳолбуки, бугун яхшигина мукофотга лойиқ топилганди. Ҳамкасблар, таниш-билишлар қутлашар, уларга минғирлаб, мужмал жавоб қайтарарди. Совринни кабинетининг бир чеккасига қўйди. Очиб кўрмади ҳам. Қаердандир кўнглига ёпирилиб кирган дилхиралик тарқамаётганди. Кечга бориб бетоқат бўла бошлади. Қишлоққа – отасига қўнғироқ давоми…