“Faqat pul, pul!”Deya kuldim men.Biroq bir lahza o‘tmaySezib qoldimO‘zim ham pul haqda o‘ylayotganimni. Isikava TAKUBOKU Bugun uning tug‘ilgan kuni… Tasodifni qarangki, uning qizi aynan shu kuni, iyunning o‘n yettisida tug‘ilgan. U bugun yigirma yettiga, qizchasi esa yetti yoshga to‘ladi. Uyda davomi…
I Mixliyev norozi qiyofada bosh chayqadi: “Nega yolg‘onni yozishadi? Kim buni amalda sinab ko‘rgan? Kim isbotlagan? Tuya degan jonivor jazirama cho‘lda o‘n besh kungacha och va suv ichmasdan yura olarmish…”. Birdan uning suv ichgisi keldi. Yuzidan hamon so‘nmagan zaharxanda kulgi davomi…
Ishdan qaytsam, xotinim gap topib qo‘yibdi: yonimizdagi hovliga yangi qo‘shnilar ko‘chib kelayotgan emish. Yana qayerdan deng. Naq Amriqodan.— Qo‘ysang-chi, qayerdagi gaplarni topasan-a?— Ishonavering, allaqanday uyushmami, jamiyatning yo‘llanmasi bilan urf-odatlarimizni o‘rgangani kelayotgan emish. — Ana, endi qo‘shnilar bilan ham tarjimon orqali davomi…
Qishloqda xunuk gap tarqaldi. Emishki, yakkabuloqlik Boborayim gov hamqishloqlari Sobir polvonning qonini ichmoq qasdida yurganmish. U meni tuproqqa qorib ketdi, endi men uni qizil qoniga belayman, pichog‘im qayroq ustida, o‘chim to‘sh ostida, deganmish. Sobir polvon bu gaplarni keng hovli o‘rtasidagi davomi…
…odamlar qaynagan katta shahardaodamlarni sog‘inib yursang.Shavkat Rahmon Bir ajib hol: mish-mishlarga boqsam, chevrada ko‘zga ilinarli odam qolmabdi. Tasavvur qilyapsizmi, odam yo‘q! Suv bo‘lmasa, qurg‘oqchilik bo‘ladi, narsa bo‘lmasa, yo‘qchilik bo‘ladi, pul bo‘lmasa, kambag‘alchilik bo‘ladi, yemak bo‘lmasa, ocharchilik bo‘ladi, Odam bo‘lmasa-chi?! Hamma davomi…
Har gal oy boshida fabrika uch-to‘rt kun oyoq-qo‘lini yoyib, tin olvoladi. Hozir shunaqa palla. Kuni kecha dikonglab yurganlar bugun ming qo‘yli boydek xotirjam qadam tashlaydi. Kuni kecha butkul dunyoni unutganlar bugun fabrika hovlisidagi gulzorni tomosha qiladi. Osmonga qaraydi, o‘tgan-ketganga salom davomi…
Katta qora pashsha tinimsiz g‘ing‘illab deraza oynalariga o‘zini uradi, xona torlik qilayotgandek, yorug‘ dunyoga chiqib ketmoqchi bo‘ladi, betoqat g‘ing‘illaydi, qanotlarini vizillatib yana oynaga yopishadi, yana g‘ing‘illaydi…Derazaning tagida yotgan usta Sobitali tush ko‘rardi. Tushida bundan ellik yillar chamasi naridagi – yigirma davomi…
Kecha u ko‘l bo‘yida Tamara degan qiz bilan tanishib qoldi.Avvaliga sezmabdi – yonma-yon yotgan ekanlar, qirg‘oqda. Ularning bosh tomonidan bir to‘da bola quvlashib o‘tdi va kimdir «Voy-y!» deya qichqirib yubordi. Ovoz kutilmaganda, shundoqqina biqinidan chiqqani uchun u bir sapchib tushdi. davomi…
Seniki atalar shu yer, shu zamin…A. Oripov Xullas, qishloq buziladigan bo‘ldi.Qo‘rg‘onchada almisoqdan qolgan bir bino bo‘lardi. Biladiganlarning guvohlik berishicha, qishloqda yakkaxo‘jaliklar tugatilib, «kolxoz-kolxoz» bo‘layotgan davrlar ulusning yig‘inlari tez-tez shu binoda o‘tkazib turlar ekan, keyinchalik, alg‘ov-dalg‘ovlar sal bosilib, musichalar shiftga bemalol davomi…
«Ho‘, bola boqmay baloga yo‘liqqur! Uzing tarbiya ko‘rmagansan-da, bolang ham bola emas, balo! Shilpiqliging yetmaganday, endi bolangga gap o‘rgatadigan bo‘ldingmi?.. Odamlarda insof degan savil qolmadi, onasidan tortib bolasigacha xudo urgan-a… Ho‘, ezma degan tilingga tirsakkina chiqsin! Shoshmay tur hali, shunday davomi…