– Қадим-қадимдан удум шу, элга бирор дард дориса, оти айтилмайди, лонг оралади, деб қўйишади. Чунки у отини эшитса, баттар кучаяр экан. Уч кун аввал хотини айтган шу гап Сафармурод оқсоқолнинг туйқус хаёлидан кечди. “Жуда топиб гапирди-да, – деб ўйлади у давоми…
Ғунча очилгунча ўтган фурсатни Капалак умрига қиёс қилгулик. Ғафур Ғуломнинг “Вақт” шеъридан Севги – оташдир. У ҳар қандай ёш инсоннинг юрагини ёндиради. Севги – мажнунликдир. У ҳар қандай кимсани эс-ҳушидан айиради. Севги – буюк кучдир. У ҳар қандай йигитни қаҳрамонликка давоми…
Гулбулоқ каттагина қишлоқ. Серқатнов йўл устида, тоғу чўлга борувчилар шу ердан ўтишади. Ёшроқ йўловчилар қишлоқ оралаганда атрофга аланг-жаланг қарашади. Нега деганда азалдан Гулбулоқнинг қилиқсиган қизларининг донғи кетган. Вақтида бу ерларда вулқон қайнаган дейишади, тупроғи қизил, яшил, кўк. Балки, шу боис давоми…
Мен бу йўлдан ҳар куни икки марта ўта ман: эрталаб ва кечқурун. Эрталаб ҳам, кечқурун ҳам ўтаётганда гўёки саробга дуч келгандек, йўқ, бошқа юртга тушиб қолгандек, бундай ҳам эмас — худди орадан шунча фурсат кечмагандек, замон орқага кетгандек туюлиб, лолу давоми…
Сарви хола хонасида ямоқ қилиб ўтираверди. Олди тўла товони йиртилган пайпоқлар, чокидан сўкилган шим, тугмаси узилган кўйлак, яна алланималар… Сезмай қопти, вақт пешиндан оғипти. Ҳам вақти намоз, ҳам томоғи қақраб чой ичгиси келяпти. Қўлидаги нинани ип ғалтакка санчди-да, дераза оша ҳовли саҳнига давоми…
– Оббо, шу деворинг кўзимга балодай кўринади-да! Ичкарида бўлсаям майлийди. Асли, индинини урган: бузиб бошидан қуриш керак. Эшмирза кунайнинг гапи Эломонни ажаблантирса-да, у деворнинг боши – бурчагидан оёғига қараб ўқ отаётган мергандек кўзини қисиб қаради: кўзга кўринарлик бирор айбни сезмагач, давоми…
— Чеховнинг “Ҳамён” ҳикоясини ўқиганмисиз? — Ўқиганман, нимайди? — дейди диванда ёнбошлаб олган Олим обзей. — Шарқда айнан шунга ўхшаш ҳикоят бор. — Чехов шундан олиб кўчириб қўя қолган демоқчимисиз? Олим обзей қўлтиғи остидаги ёстиқни бошига олиб чалқанча ётиб шифтга давоми…
Одам деган идишда келтирилганман. Қадимда оз-оздан нўш этилардим: келажакка ҳам қолсин! Кейин кўп ичарман бўлиб кетишдилар – Одам бўшаб қолди. Табиатда шундай қонун бор: бўшлиққа ўрин йўқ! Менинг ўрнимга бир талх ва тотли нимадир сизиб кира бошлади – Ишқ. Кўп давоми…
– Ҳа-а, бу дунёда ўзгани эмас, ўзни енгмоқ қийин… Хайрулла устози бўлмиш Тоғай полвондан бу гапни кўп бора эшитган эса-да, ҳалигача маъносини англаб етолмаган. Боз устига, устози кимнидир назарда тутиб ёхуд шунчаки насиҳатомуз тарзда эмас, ҳар дафъа гуваладек муштини иягига давоми…
Ўрталиқ Осиё чўл-саҳроларига кўклам кириб келди. Офтоб тиғланиб, чексиз кенгликлар илиқ нурлардан тафт ола бошлади. Намиққан қумлар ялтираб, ораларидан яшил ўтлар, майсалар, қиёқлару гиёҳлар нималардандир ҳайиққансимон бўй кўрсатишга тушди. Улар вақтма-вақт, кунба-кун тетиклашиб, яшилланишга киришди. Инжа нозик исмсиз чечаклар эпкинлар давоми…