Ҳозирда рамазончилик, ҳамма рўзадор, ҳеч кимнинг қулоғига гап кирмайдургон вақт бўлса ҳам вақти ўтмасун деб, устимизда фарз бўлган улуғ ибодатларнинг тўртинчиси бўлган закот хусусида бир оз сўйламакни муносиб кўрдук. Чунки бизим Туркистон бойлари мол ва дунёларининг ҳисобу китобини рамазон ойига давоми…
Бир кун томоша боғ ёнидаги Кауфман губирнатурнинг ҳайкалига яқин бир чорпояда ҳушум оғуб ўлтуруб эдим. Тошкандимизнинг машҳур бойларидан бирининг бир ақллик оти бўлур экан. Мазкур бойнинг банкға тўлайдурғон «платужи» бўлур экан. Бой афанди шул куни тўловни эсидан чиқаруб, тўйдами, зиёфатдами давоми…
Кўраманки, баъзи одамлар саёҳат қиладилар. Жарида ва журналларга қилган саёҳатларини, кўрган-кечирганларини оқизмай-томизмай, игнасидан ифигача ёзадирлар. Ман уларнинг ёзганларини кўруб, аччиғим чиқуб айтур эдимки, «саёҳат нима деган гап, мундан нима маъно чиқар?» деб. Эмди бир оз ақлимни бошимга йиғиб ўйлаб кўрсам, давоми…
Эҳтимол, бизнинг халқ илму маърифатни, тарбия ва таълимни, ҳунар ва саноатни яхши кўрар, деб ўйлайдурғондурсиз? Йўқ, бу фикрингиз ёнглиш. Эшонларимиз тоат ва ибодат, панду насиҳат, зикру тасбеҳ ўрниға тўйлардан тўн киюб, кўб ошаб, кўп ухлашни яхши кўрурлар. Уламоларимиз дарсу таълим давоми…
I Кунлар баҳор фасли ўлдиғиндан дарахтлар уйғонуб, яфроғлар орасидан ранг-баранг гуллар чиқармиш, ер олти ойдан бери қорнида сақлаган алвонларини юзага чиқаруб, кўм-кўк бахмал каби ёзмиш. Ҳар тарафга қишнинг зулмидан қочган қушлар келуб, ҳар хил овозлар ила нағма ва фарёд бошламиш. давоми…
I Ҳар кимга маълумдирки, денгизларнинг тўлқунлари бир тарафдан икинчи тарафға кўчуб юрийдир. Бу кун бир тарафда тўлқун бўлса, эртаси икинчи тарафда бошлануб, аввалги шовуллаб, қичқируб, шодлигинданми ёки бошқа бир сабабданми бир неча сажин юқорига сакрашуб тургон ерлари сукут ва сокит давоми…
«Бир минг сарт бир ўрис солдотининг этигининг пошнасиға арзимайдир» (Фарғона губернатори Иванофнинг сўзи) 1916 йил июль ойларида, рўза вақти, кунлар иссиғ, ҳар ерда иш, дала жонланғон, пахталар чопиладир, бедалар ўриладир, қовунлар узиладир, бозорда қийматчилик бошланғон, халқни очлиқ даҳшати қўрқутмоқда, деҳқонларнинг давоми…
(Андижон – Ўш – Жалолобод) Эрталаб азон вақтида жўнамоқчи бўлуб ётқан эдим. Энг қизғин уйқуда вақтимда уйғотдилар, «Тур, аравакашлар келиб қараб турубдурлар», – дедилар. Уйқусирамадим, ирғиб ўрнимдан турдим. Наридан-бери, чала-чулпа бет-кўзни ювуб, апил-тапил кийимларимни кийдим-да, ташқариға чиқдим. Қоронғи, хийла қоронғи давоми…
(Бўлған гаплардан) Қуршоб Ўш билан Ўзгант орасида, машҳур Ўттиз адирнинг ёнида, Қуршоб деган қишлоқ бор. Унинг номи ҳали ҳам расман Покровский деб русча аталиб келадур. Ундаги фуқаро тамоман кўчкунчи (муҳожир) ўруслар бўлуб, булар ўзларининг истакли оталари ва ҳомийлари бўлған Некалай давоми…
Ўт арава демакдан мақсадим автўмўбиль эканлигини билсангиз керак. Халқимиз «автўмўбил»ни ўт арава дейдур. Мен бу мақоламда ўт араванинг фазилатларидан гапирмакчи эмасман. Йироқ йўлни яқин, қийин ишни осон қилиш учун ўт арава жуда керак нарса, фойдалик муюм. Лекин бу мақоламда бошқа давоми…