Aziz Nesin (taxallusi; asl ismi Mahmud Nusrat – Mehmet Nusret Nesin) (1915, Istanbul — 1995, Izmir; Istanbulda dafn etilgan) — turk hajviy yozuvchisi, dramaturg, Nafis san’at akademiyasi (Istanbulda o‘qigan (harbiy ma’lumotga ham ega). «Marko posho» (1946) taraqqiyparvar hajviy gazetasi va boshqa matbuot organlarida ishlagan. «Nuh kemasi» (1949) hajviy jurnalini nashr etgan. Ko‘plab hajviy hikoya, poema va romanlar muallifi, siyosiy va ijtimoiy hajv ustasi.
«Jinnilar ozod bo‘ldi», «Ishbilarmon odam», «Noziq va nafis», «Xudoga shukur» va boshqa asarlari siyosiy o‘tkir va dolzarb. Ularda yozuvchi jamiyat illatlarini fosh qiladi, kulgili vaziyat, xususiyat va holatlar orqali kishilarni beixtiyor o‘z nuqsonlaridan kulishga majbur etadi. Aziz Nesin asarlarining qahramonlari — ish axtaraverib bezor bo‘lgan mayda amaldor, omadsiz ziyoli va qashshoq ishchi («Yashasin kambag‘allik», «Maydon soatlari», «Xotin kishi bo‘lganimda-yu…» va b.).
«Shunday bo‘ldi, bunday bo‘lmaydi» avtobiografik qissasi, «Aziznoma» hajviy she’rlar va «Mamlakatlardan birida» hajviy hikoyalar to‘plamlari mavjud. Hajvchi yozuvchilar xalqaro tanlovlarida «Dafna chambari» olgan (1956, 1957). O‘zbekistonda bo‘lib o‘tgan Osiyo va Afrika mamlakatlari yozuvchilarining Toshkent anjumanlari ishtirokchisi.
Asarlari o‘zbek («Musht ketdi», 1966; «Xushtak afandim», 1969; «Futbol qiroli», 1978 va h.k.) va boshqa tillarda nashr qilingan.
Hamma menga: — Bo‘ldi endi, boshingni ikkita qilib qo‘ymasak bo‘lmaydi! — deydigan bo‘lib qoldi. Aslida o‘zimning ham niyatim shu, lekin ko‘nglimga yoqadigan qizni topolmay turibman. — Bitta juda odobli qiz bor! — deya bir qizni ta’riflab qolishdi. Bilib turibman, gap davomi…
Miyam bir oz dam ola qolsin, degan maqsadda poyezdga o‘zim bilan gazeta ham, kitob ham olib chiqmadim. Niyatim — kupedagi hamrohlar bilan otamlashib ketish. Goh pirdan, goh muriddan deganlaridek, navbatma-navbat shakarguftorlik qilib ketamiz, qiziq-qiziq voqealardan aytishib, manzilga yetib qolganimizni ham davomi…
Uyimizning ikkinchi qavatiga yangi qo‘shni ko‘chib keldi. Uning narsalarini naq bir hafta tashishdi. Bu hozirgi zamon uylari eskilariga o‘xshamasligini o‘zingiz yaxshi bilasiz. Yangi uylardagi odamlar shundoqqina biqinida kim yashayotganligini ham bilishmaydi. Misol uchun, shundoqqina bizga qo‘shni xonadonda islovotxona ochib qo‘ygan davomi…
Yangi uyga ko‘chib kelganimizning ikkinchi kuni edi. O‘ng tomonimizda bir qo‘shni bor. Yo‘limiz ularning uyi oldidan o‘tadi. Deraza yoniga o‘tirib olgan bir keksa kishi bizga qarab: — Bu uyga ko‘chib kelmasangiz yaxshi bo‘lardi, — dedi. Qariyaga jahl bilan e’tiroz bildirdim: davomi…
Istanbulning uch tomoni dengiz. To‘g‘rirog‘i, dengiz Istanbul zaminiga har tomondan yorib kirgan. Lekin shunday bo‘lsa ham, Istanbulda dengizga kirish narigi dunyoda jannatga kirishdan ham qiyin. Istanbulning u uchidan bu uchigacha dengiz sohillarini ba’zi odamlar sotib olgan. Dengizning sotib olinishiga aql davomi…
Tog‘amni negadir jinim yoqtirmasdi. Chunki u o‘taketgan xasis odam edi. Savdo-sotiq bilan shug‘ullanishi, mol-mulki yetarli bo‘lishiga qaramay, nochorgina turmush kechirar va hamma narsadan nolib yurardi. Odamlar uni bechorahol, butun boyligi ham shu kichikkina uy va katalakdek do‘kondan iborat bo‘lsa kerak davomi…
Bu voqea Sivas tumanlaridan birida bo‘lib o‘tgan. Men aniq joyini aytmayman, negaki qahramonimizni u o‘lkalarda hamma yaxshi taniydi. Shunday ekan, uni yana hammaga aytishning nima keragi bor…Advokat Ibo voqeaning guvohi bo‘lganini tasdiqlaydi, odamlar esa u hammasini o‘ylab topgan deyishadi. Menimcha, davomi…
O‘n yoshga qadam qo‘yganida, u shunday degandi:— Eh, agar mening portfelim bo‘lganida bormi! Eh, boshqa bolalarda bo‘lgani kabi kitob va o‘yinchoqlarim bo‘lsa edi! O‘shanda qanday o‘qish kerakligini ko‘rsatib qo‘yardim. Ammo menda hech narsa yo‘q. Bunday ahvolda a’lo bahoga o‘qish mumkinmi?..O‘n davomi…
Hamisha qovog‘idan qor yog‘ib turadigan professor bir gala assistentu talabalarini ergashtirganicha shitob bilan palataga kirib keldi. U shu yerdagi ko‘z kasalliklari klinikasining mudiri bo‘lib, nihoyatda qattiqqo‘l, qo‘rs, tund va sovuq odam bo‘lgani uchun olimdan ko‘ra ko‘proq birinchi jaqon urushi paytidagi davomi…
Bemor doktorga o‘z dardini to‘kibdi: — Doktorbey, tobim yo‘q. Hayotdan zavq ololmayapman. Iztiroblarimni unutolmay qiynalyapman. Ishtaham yo‘q. Tomog‘imdan qil o‘tmaydi. Ko‘z oldimdan och-yalang‘och insonlar ketmaydigan bo‘ldi. Tonggacha uxlolmay ular bilan birga sovqotib chiqaman. Jinoyat haqidagi xabarlarni o‘qiganda o‘sha jinoyatda mening davomi…