Simon Karmiggelt (1913–1987) Niderlandiyaning Gaaga shahrida savdogar oilasida tug‘ilgan va 1946 yildan umrining oxirigacha Amsterdamdagi «Het Parool» («Minbar») gazetasida oddiy muxbir bo‘lib ishlagan adib kichik hikoyalar ustasi sifatida keng tanilgan.S.Karmiggelt – yuksak so‘z san’atini vaqtli matbuotga dadil olib kirgan va goho quvonch, goho ma’yuslik ufurib turgan hikoyalarida milliy xarakterlarni ko‘zgudagi kabi butun bo‘y–basti bilan aks ettira olgan adib.1977 yili u Niderlandiyaning adabiyot sohasidagi eng yuksak mukofoti bilan taqdirlangan. Asarlari dunyoning o‘nlab tillarga tarjima qilingan.
Haftaning xudo bergan kuni chol bu go‘shaga keladi. Uni tanimagan odam yo‘q. Ayoli bilan bir umr shu ko‘chadagi pastqamgina uyda umrguzaronlik qilgan. Go‘yo, shu ikki nuroniy qariya butun ko‘cha, mahallaga nur ulashib turganday, yillar yuguriklab o‘tgani sari bu fayzga baraka davomi…
Kinodan xayoli parishon chiqqan qiz stoyanka-qantarmaga o‘tib, velosipedini oldi. Uyga jo‘nashidan oldin chirog‘ini yoqib ko‘rdi. Yonmadi. — Ahvol chatoqmi? — degan ovoz eshitildi. Yonida o‘ttiz yoshlardagi po‘laroq yigit turardi. U qornini ichiga tortishga harakat qilayotgan bo‘lsa-da, ko‘zoynagi ortidagi nigohida qandaydir davomi…
Ella biznikida o‘tgan-ketgandan, turish-turmushdan shunchaki, gap sotib, yarim tungacha laqillab o‘tirdi. — Sizlarga naqadar maza, — deya takrorlardi u ohunikidek ma’yus ko‘zlarini bizdan uzmay. Nazarimda, “maza” so‘zi, aksariyat hollarda, turmushdan maza-matra ketganda esga tushadi. Tun yarimlaganda Ella birdan yoqasini ushladi: davomi…
Yakka-yolg‘iz fermaning yoniga yuk mashinasi kelib to‘xtaganida qosh qorayib qolgan edi. Kabinadan kepka kiygan zaifgina chol imillab tushdi. Qariyaning oyog‘i yerga tegishi bilan mashina joyidan qo‘zg‘aldi. Chol chetan eshikni ochdi va ichkariladi. O‘sha lahzada zanjirband it vovulladi. Lekin hovlini kesib davomi…
Mo‘jazgina qahvaxonaning derazasi oldidan oqib o‘tgan anhorda did bilan bo‘yalgan “Syuzi” nomli motorli qayiqcha suzib yurardi. Qayiqchani boshiga dengizchilarning xos furajkasini qo‘ndirgan o‘rta yoshlardagi g‘o‘labir kishi mag‘rur boshqarib borardi. Bejirim soyabon ostida, ustiga qavima g‘ilof yopilgan choynak yonida, oftob shuvoqqa davomi…
Ishqim tushib qolgan ikki suvratni suqlanib-suqlanib tomosha qilish ilinjida yana Gaagadagi muzeyga bordim. Suvratlar o‘sha-o‘sha, joyi ham, o‘zi ham o‘zgarmagan. Ko‘nglim joyiga tushib, boya kirayotganimda — bir soatgina burun kiyimxona mulozimi – g‘oyat sertakalluf yigitga topshirib ketgan portfelim, yomg‘irpo‘shim va davomi…
O‘tgan oqshom mayxonalardan birida Lizani uchratib qoldim: oldida qandaydir omuxta ichimlik, astoydil bo‘yangan, yasangan-tusangan. Erkak oviga chiqqani va azbaroyi nochorlikdan ayni yo‘lga kirgani shundoqqina ko‘rinib turibdi. – Ishlar qalay?- deb so‘radim. – Bir nav. Uning shlyapasi e’tiborimni tortdi. Shlyapaki, biror surbet davomi…
Ziyofatda meni tarovatidan baxt nuri yog‘ilib turgan va “g‘oyat ajoyib” obro‘yimga obro‘ qo‘shadigan bir xonimga tanishtirishdi. Kinoyaga u zarracha e’tibor qilgani yo‘q, albatta. Zero, taqdir uni hazil-huzulni tushunishdek ulug‘ ne’mat bilan siylamagan. Xonim shu zahoti butun boshli bir kutubxona mulkini davomi…
– So‘nggi paytda odamlar negadir juda tund bo‘p ketayotir, – dedi pivoxona xo‘jayini. – Bu ob-havoning ta’siridan. Osmon to‘la bulut, qovog‘ini ochay demaydi. Yomg‘ir quygani-quygan. Tund bo‘lmay ilojing yo‘q. Nima ham deysan Odamzot – hom sut emgan ojiz banda-da. U davomi…
Obbo, buni qarang. Mana bu qariyaga qarang. Nochor-notovonlik, ojizlikning tirik timsoli. Ko‘zingiz tushishi bilan keksalikdan hech kim qochib qutila olmasligiga amin bo‘lasiz-qo‘yasiz. “Yillar qarog‘imdagi nurni tuman kabi so‘ndirur” deb ta’kidlagan Elsxot haq. Titragan, bukchaygan, ikki qo‘lidagi ikki hassani yo‘lak chetida davomi…