Men Go‘nanda* tug‘ildim. Yigirma yildan beri ko‘rmagan bu qasabam xayolimda sarobday tuyulardi. Tug‘ilgan joyimning xayoli ancha avval ko‘rgan tushimday tuyulardi. O‘sha paytlar yuzboshi* bo‘lgan dadam bilan birga har doim yonidan o‘tgan bozor oldidagi masjidni, uning qarshisidagi kichkina, harob shodirvonni,* ichida davomi…

Yong‘in yarim soatdan beri davom etardi. Mahalla aholisi yong‘inning ikkita uydan nariga o‘tmay so‘nishiga ishonishardi. Chunki o‘rtada bir ulug‘ zotning maqbarasi bor edi. Bu yerning yonishi aslo mumkin emasdi! Shiddatli janub shamoli esar, olov va uchqunlarini sochgan taxta parchalari maqbaraning davomi…

Rashot Nuri Guntekinga Shahar tashqarisi… Istambulning tashqarisida o‘tgan hayot, qanchalar hush! Buni faqat boshidan o‘tgan kishi biladi. Bir tarafda nomdor kishilar, ziyolilar! Narigi tarafda esa davlat xizmatchilari, zobitlar, muallimlar…So‘ngra qasabaning yer-mulk egasi, shu yerlik insonlar… Har tabaqaning, har toifaning ayri-ayri davomi…

“…Turklar oz so‘zlab, ko‘p ish qiladilar.”Maqtul Ibrahim Pasha*. Bosniya begi bilan Semendire* begining askarlari mana necha haftadir “Yaycha”ni* o‘rab olgan, qo‘mondonlarining kelishini kutardilar. Tinmas yomg‘irlarning, bo‘ronlarning ura-ura yo‘sinlatgan kulrang devori buyuk qal’a quvvatiga ishonardi. Na eshigida, na ustida birov ko‘rinardi. davomi…

Karamanning* qo‘yini,So‘ngra chiqar o‘yiniTurk maqoli Kichik poytaxtning qorishiq ko‘chalari bugun gavjum edi. Xuddi bahordagi hayit bayramidagi kabi… Yoshi ulug‘ xotinlar, keng oq yengli, kumush jiyakli bozor kiyimlarini kiyishgan, oq potur* shimli baquvvat erkaklarning to‘la ko‘zalarda taqdim etgan sharoblarini ichib jo‘shar davomi…

Hatija Honim juda vaqtli tul qolgan boy bir xonimafandi edi. O‘n uch yoshdaligida oltmish olti yoshli qariyaga tekkani uchun “erga tegish” degan narsadan nafratlangan edi. O‘n yilga yaqindirki, erkak desa uning xayoliga romatizm, balg‘am, paxta, banka, yod yig‘imlaridan iborat kir, davomi…