«ГУЛ ВА БУЛБУЛ»ДАН(1740 йилда ёзилган) Сабо чун гул ҳаримиға улашти,Жаҳон оро жамолиға етушти. Деди: «Эй гул кезиб келдим жаҳонни,Таниб дунёда яхши, ҳам ёмонни. Бор эркан даҳр аро бир марғзори,Чаманзори, ажойиб лолазори, Етуштум эрса ногаҳ бир гузарга,Ажойиб бир нимарса келди кўзга. давоми…
* * * Анинг гул оразига жон қуши дор ўлди ўхшайдур,Кўнгил зулфини домиға гирифтор ўлди ўхшайдур. Неча кун офият гулзори ичра эрди оромимМани расвоий олам айлаган ёр ўлди ўхшайдур. Кўруб гулшанда шаҳло кўзларингни жилва чоғиндаХижолат бирла наргис кўзи бемор ўлди давоми…
Океан улкан сув кенглигидир. Ер юзида жами тўртта океан бор: Тинч, Атлантика, Ҳинд ва Шимолий Муз океанлари. Шуни унутмангки, Тинч океанининг ғарбий чеккаси Осиё, шарқий чеккаси Америка билан туташ. Американинг шарқий ва Европа ва Африканинг ғарбий соҳиллари Атлантика океани билан, давоми…
Сиз Атлантика океани тўғрисида гапираётганингизда, фақат сувнинг юқори қатламини назарда тутаётган бўласиз. Лекин ўша сув остида, океан тубида нима бор? Энди, мен Нью-Йоркдан Атлантика океани орқали шарққа саёҳат қиляпман, деб фараз қилинг. Шунда кўз олдингизда қандай манзара пайдо бўлишини биласизми? давоми…
Ҳамма бир оғиздан, дўзахда-да, деб жавоб бериши турган гап. Дўзах қаерда эканини эса ҳеч ким айтиб беролмаса керак. Аммо Ерда, тўғрироғи, чуқур сув остида шундай жойлар борки, унга борган киши, мана сизга дўзах, шайтон салтанати, деб хитоб қилиб юбориши ҳеч давоми…
Глобус ёки Ер харитасига назар ташлаганингизда улкан сув ҳавзаларига кўзингиз тушади. Улар океанлардир. Мавжуд тўртта океандан энг каттаси Тинч океанидир. Одамлар уни катталиги учун Буюк океан деб аташган. Катталиги бўйича Атлантика океани иккинчи, Ҳинд океани учинчи, Шимолий Муз океани эса давоми…
Биз вақти-вақти билан Ерга тегишли бўлган, аммо жавоб топилмай, жумбоқлигича қолиб келаётган айрим муаммоларга дуч келиб турамиз. Масалан, океан суви таркибидаги тузни олайлик. У қаердан пайдо бўлган? Биз океан сувига туз қаердан тушиб қолганини билмаймиз. Албатта, тузнинг сувда эриши, у давоми…
Ер тарихида ҳалигача ечилмаган жумбоқлар кўп. Шулардан бири океанларнинг пайдо бўлишидир. Тўғриси, биз улар қачон пайдо бўлганини билмаймиз. Аммо Ер энди пайдо бўлган кезлар улар бўлмагани аниқ. Балки улар дастлаб Ер атрофида айланаётган улкан буғ булутлари кўринишида мавжуд бўлгандир. Кейинчалик давоми…
Саволга жавоб излаётиб, хаёлингизга келадиган илк фикр, бу ерда денгиз шовқини, тўғрироғи, унинг тўлқинлари шовқини назарда тутилаётган бўлса керак, қабилида бўлиши шубҳасиз. Қисман бунда ҳам жон бор. Аммо бу гўзал шоирона ташбиҳ, ўхшатишдир, холос. Шу тариқа шамолни осмоннинг овози, акс-садони давоми…
Агар глобусга қарасангиз, ундаги ёнлама (горизонтал) пунктир чизиқларга кўзингиз тушади. Бу чизиқлар ер юзасини турли зоналарга бўлади. Зоналарнинг жойлашиш тартиби ҳам ўзига хос. Экватор атрофида тропик зона жойлашган. У Ер шарини шимолга ҳам, жанубга ҳам 23,5 градус энлиликдаги тасма билан давоми…