Шаҳар чеккасида қу­рилаётган намунали уйларда устачилик қилиб, том ёпиб юрган ака-ука ойлик маошларини олгач, қишлоғига бориб келмоқчи бўлиб йўлга отланишди. То ишбошидан рухсат олиб, кийим-кечагини тахлаб йўлга чиққунларича қоронғи тушди.
– Кеч бўлиб қолди. Энди қишлоққа такси бўлиши қийин, – деди катта. – Ундан кўра шаҳарга кириб, Абдулладан бир хабар олиб, эрталаб чиқиб кетсак бўлмайдими?
– Яхши айтдингиз, – деди ука ҳам гарданини қашлаб. – Хотиннинг олдига бир кун кейин борсак, осмон узилиб ерга тушмайди. Ёзи билан иш­да бўлиб, Абдулладан хабар ҳам олмадик. Шу кунларда у ҳалиги… ниманидир ҳимоя қилиши керак эди…
– Ҳа, гапни оласанда, – кулди ака. – Докторлик­ни ҳимоя қиляпти. Шунга тайёргарлик кўриб юрибди.
– Ҳа, ишқилибда, – кулиб қўйди ука. – Мен тушунмасам…
Ака-ука такси билан шаҳар марказига келишди. Айни хуфтон вақти бўлса ҳам, ҳали кўчалар тирбанд, одам гавжум.
– Абдулланинг уйига қай­си автобус борарди? – сўради ака.
– Ака, калламда мих билан болға бўлса, автобусни қаердан биламан? – кулди ука. – Ю­ринг-э, ҳалигига… таксига ўтирамиз.
Машина тўхтатишди. Айтилган манзилга етиб келишгач, ака укани туртди.
– Юр, дўконга кириб, болаларига ул-бул олайлик.
– Майли, ҳалигидан ҳам битта олайлик, майда­лаб ўтирамизда, – кўз қисиб қўйди ука. – Гурунг ҳам қизийди.
– Ишдан чиқдингми, бошлайсанда! – Ака ўзича танбеҳ берган бўлди. – Ол, майли. Қуруқ қўл билан кирмайлик.
Ака-ука иккита елимхалтани тўлдириб, дўкондан чиқишди ва кенжа укасининг уйига қараб кета бошлашди.
– Абдулла ўқиб яхши қилдида, – деди ука ўзи­га-ўзи гапириб, – бўл­маса бизга ўхшаб мих қолиб, болға билан бармоқларини уриб юрарди.
– Ҳа, Худо зиёда қилсин. Отам раҳматли ҳаммамизнинг ўқимишли бў­лишимизни орзу қиларди, аммо тақдир эканда. Сен билан менга насиб қилмади.
– Ака, ўқиш дейсизу, бунинг ҳам ўзи бўлмайдида. Менга ўхшаганлар китобга қараса, боши айланиб, кўзи тиниб кетади. Шуларнинг жо­нига балли!
Шу пайт уларнинг ёнидан бир аёл иккита мактаб ёшидаги боласи билан маст эрини қарғаб ўтиб кетди.
– Бу ердаям сенга ўхшаганлар бор экан, – кулди ака.
– Э, қўйсангизчи! – Ука хижолат тортди. – Мен, мен… биласизку!
– Биламиз, келинни кўришинг билан «смирно» бўласан.
– Сўлжаймай, ҳалиги… эркак бўлиб, тик тура­мизда, ака!
– Ҳа, сенга гап йўқ. Лекин манавиндай хотин тушганида кўрардинг, – ака ҳозиргина ўтиб кетган аёлга ишора қилди. – Олдига солиб, зириллатарди!
– Шунинг учун пешонамдан айланай, дейманда, ака!
Ака-ука гангир-гунгур суҳбатлашиб, Абдулла­нинг уйига келиб қолганини сезишмади. Эшик очган келин – Зарнигор очиқ чеҳра билан уларни кутиб олди ва меҳмонхонага бошлади.
– Йўқ, йўқ, мана шу ерда ўтираверамиз, – деди катта ака ошхонадаги хонтахтага ишора қилиб. – Ишдан келяпмиз. Кийимларимиз ҳам расво.
– Ундай деманг, ака. Киринглар.
– Йўқ. Бўлади шу ер.
Ака-ука Абдулланинг озғингина, худди қаттиқроқ шамол бўлса йиқилиб тушадигандек қилтириқ, аммо ранг-рўйи сутга чайилгандек оппоқ бўлгани учунми, нима кийса ярашиб кета­верадиган қизи ва ўта одамови, уятчан, хўмрайиб турадиган бадқовоқ ўғли билан саломлашиб, уларга олиб келган нарсаларини бергач, аҳ­вол­ла­шиш баробарида келиндан Абдуллани сўрашди.
– Укангиз икки-уч кундан бери домланикида. Докторскийсини якунлаяпти. Келаси ҳафта чоршанба кунига ҳимояси. Шунга, озгина иш қолган, тугатишим керак, деганди.
– Ҳааа… – бош чайқаб қўйди катта ака. – Аммо яхши қилибди. Худога шукр. Бизнинг авлоддан ҳам фан доктори чиқсинда! – У шундай дея чўнтагидан бир боғлам пул олиб, келинга узатди. – Буни олиб қўйгин. Лекин мен берганимни биров билмасин. Абдулла кам-кўстига ишлатади.
– Раҳмат, ака… – келин шундай дедию, пулни олди. – Доим шундай қи­ласизлар.
– Бу ёғи билан ишинг бўлмасин. Бу отамнинг орзуси эди. Биз ўқий олмадик, энди қўлимиздан келганча Абдуллага ёрдам берамизда.
– Шу, укам ҳалиги бўл­са, доим ундан фахрла­ниб юрамизда! – деди ўртанча ака ҳам. Ке­йин ўз гапидан ўзи нашъа қилиб, кулиб юборди. – Ака, нимайди?
– Фан доктори!
– Ҳа, укам фан дўхтири бўлса, менинг ҳам армоним йўқ! Ўзим чангга ботиб ишласам ҳам у билан ғурурланаман! Келин, ма­на буни ҳам олиб қўй­гин… – У ҳам чўнтагидан бир боғлам пул чиқариб, Зарнигорга узатди. – Абдулла билмасин, кейин янганг ҳам билмасин!
– Раҳмат, ака. Борларингизга шукр. Шу кунларда укангиз харажат устида юрибди. Кеча дадам ҳам келиб озроқ пул бериб кетганди. Насиб бўлса, яхши кунларингизда қай­тарайлик.
– Ака-уканики бир-бирида қолиб кетмайди. Мана, Абдулла менинг ўғлимни тайёрлаб ўқишга киритди. Энди бунинг қизи келаман деб юрибди. Шундайда…
– Келин, Абдулла бугун келадими? – сўради ука.
– Аниғини билмайман, ака. Келмаслигиям мумкин. Чунки эрталабгача бўлсаям ишларни тугатишим керак деганди. Қани, дастурхонга қаранглар. Ҳозир овқат сузиб келаман.
– Шошма. – Катта ака келинни тўхтатдида, укасига қаради. – Абдулланинг олдига борамизми? Домласи иккаласини бирор жойга овқатланишга олиб кирамиз.
– Зўр бўларди, – маъ­қуллади ука. – Телефон қилиб қўяйми?
– Йўқ. Сюрприз қиламиз. – Ака шундай дея Зарнигорга юзланди. – Домланинг уйи ўшами, биз бориб, ваннахонасини ремонт қилиб бергандик.
– Ҳа, ўша уй.
Ака-ука, Абдулланинг устози яшайдиган кўп қаватли уйни топиб боришди. Тўртинчи қаватга чиқиб, эшикни тақиллатишди. Ичкаридан «Дом­ла, сизми? Эшик очиқ», деган жавоб келди. Бу Абдулланинг овози эди. Катта ака секин эшикни очди. Не кўз билан кўрсинки, Абдулла эски, бўёққа ботган ки­йимда, бошига рўмол боғлаб, усто­зининг уйини таъмирлаётган, деворларни пардоз қилаётган экан.
– Абдулла? – Укасининг аҳволини кўриб, акалар дами чиққан шардай бў­шашиб кетди. – Нима қил­япсан?
Абдулланинг тиззасидан мадор кетди. Бошига боғланган рўмолни ечиб, тоза жойлари билан юз-кўзларини артган бўлди.
– Ассалому алайкум… Келинглар…
Акалар саломга алик олдиларми-йўқми, овозлари чиқмади. Бир қур уйга назар солди. Тўрт хонали уйнинг уч хонаси пардоздан чиққан, ялтираб турибди. Бир хонасида иш қуроллари, бўёқ идишлари, қоплар, чиқиндилар аралашиб ётибди.
– Сени ҳалиги… – кичик ака асабийлашиб, нима дейишни билмай қолди. – Келин сени домласиникида фан дўхтирлиги қиляпти, дедику?!
– Отам раҳматли орзу қилган ишинг шуми, Абдулла? – катта аканинг фиғони фалакка чиқди. – Сени биз катта домла бўляпти, фан доктори бўляпти деб керилиб юрибмизку?!
– Илмий иш ҳам бўляпти… – Абдулла кўзларини олиб қочди.
– Қанақасига? – акаларнинг баттар ҳайрати ош­ди.
– Домла ёзяптилар…
– Домланг ёзаётган бўлса, сен бу ерда нима қиляпсан? Бу домланинг уйи эмасми?
– Ҳа, домланинг уйлари. Биров билмасин, шундай келишганмиз… – Абдулла яна бошини кўтаролмади. – Мен уйини таъмирлаб бераман, домла илмий ишимни ёзадилар…
– Ўл-э, бу кунингдан!.. – Катта аканинг қўллари мушт бўлиб тугилди. – Яна биров билмасин, дейсан…
– Ака, фан дўхтирликни ҳимоя қилиш шун­дай бўл­са, – кичик ака уларга бир қараб олди, – иккаламиз ҳам бир ҳалиги қилиб кўр­сак бўларкан… Бу­нақа ишларни қийиб юбораманку! Менга бирдан пропессирлик беришса керак…
– Ўчир сен ҳам! Ундан кўра, юр, буларнинг илмий ишларига халал бермайликда, тинчгина уйга кетайлик. Ўзимизнинг ақлимиз етган ишларни қилайлик…
Катта ака шундай дея эшикка қараб юрди. Изидан кичиги эргашди.
– Ака?
Абдулланинг нидоси жавобсиз қолди. Ака-ука зинадан бир-бир қадам босиб тушар экан, гўё жуда пастлашиб, аллақандай тубанлашиб, елкасидан бир юк босиб кетаётгандек туюлди. Ташқарига чиқишгач, қоронғи тунда шаҳар кўчалари чироғининг ёруғида кетиб боришар экан, ака қаттиқ ўксинар, ука эса ҳозир кўрганларидан лолу ҳайрон эди.
– Қаерга борамиз? – сўради акасидан.
– Сен Абдулланинг уйи­га киргинда, сумкаларни олиб чиқ. Қишлоққа қайтамиз. Лекин ҳозир кўрган нарсангни Зарнигорга асло айта кўрма. Биров билмасин.
– Тушундим… Лекин қишлоққача машина бў­лармикин?
– Эй, галварс. Йигирма биринчи асрда яша­япмиз! Уканг қандай қилиб фан доктори бўлаётганини кўр­дингку. Наҳотки, биз ярим кеча битта машина топиб, қишлоққа етиб ололмасак?..

«Ёшлик» журнали, 2019 йил, 4-сон