Gi de Mopassan (Guy de Maupassant) – frantsuz yozuvchisi. Adabiyotga 1880 yilda she’rlar to‘plami va «Do‘ndiq» novellasi bilan kirib kelgan. U 6 roman, 18 hikoyalar to‘plami, ocherk va pesalar, ko‘plab maqolalar va boshqa asarlar muallifi.
Mopassan ma’naviy qashshoq, munofiq kishilar obrazining butun bir silsilasini yaratgan («Javohirot», «Oila bag‘rida», «Vasiyatnoma» «Bochkacha», «Iblis» va b.).
Uning «Daydi», «Shkaf», «Gadoy» kabi novellalarida turmush qa’riga uloqtirilgan notavonlar hayoti tasvirlangan. Muhabbatni mol-dunyodan iborat deb biluvchi, shu bois har qadamda o‘zini sotishga tayyor ayollar obrazi «Ivetta», «Haqqoniy tarix» va boshqa asarlarida mahorat bilan chizilgan.
Mopassan sof muhabbat («Oy yog‘dusi», «Baxt»)ni kuylaydi va ma’naviy yuksak oddiy kishilarni qadrlaydi («Simon ota», «Marten qizalog‘i»), vatanparvar va jasoratli insonlarni tarannum etadi («Do‘ndiq», «Madmuazel Fifi», «Milon amaki»).
Uning «Hayot» (1883), «Azizim» (1885), «Mont-Oriol» (1886), «Per va Jan» (1887—88) kabi romanlarida umumbashariy mavzular, mansabparastlar qismati, boylik orttirishga xuruj qilish yuksak mahorat bilan tasvirlab berilgan. «O‘limdek kuchli» (1889), «Bizning qalb» (1890) romanlarida esa psixologik ruh kuchli.«Hayot», «Azizim» romanlari (Ibrohim G‘afurov tarjimasi) va bir qancha hikoyalari o‘zbek tiliga tarjima qilingan.
Men o‘n besh yildan beri qiyofasini ham unutib yuborayozgan eski qadrdonim Saymon Radevin bilan uchrashishga ketayotgan edim. Yoshlik chog‘larimiz hamon yodimda… U fikrimni bir qarashda o‘qiy oladigan, uzoq, sokin va shodon tunlarni birga bo‘lishadigan, bir-biriga o‘zining muhabbat sururi sirlarini hikoya davomi…
Men tunni qattiq sevaman. Xuddiki Vatanni yoxud ma’shuqani sevishganiday g‘ayrishuuriy, chuqur, yengib bo‘lmas ishtiyoq bilan sevaman. Ha, men uni butun sezgilarim bilan sevaman: ko‘zlarim uni tomosha qiladi, dimog‘im bo‘ylarini sipqoradi, quloqlarim uning sukunatini tinglaydi, qorong‘ulik mening butun andomimni erkalaydi. So‘fito‘rg‘aylar davomi…
Dam olish uyining muhtasham yemakxonasi kechki ovqatga oshiqayotgan xo‘randalar bilan asta-sekin to‘lmoqda edi. Kurortlar va dam olish uylarida shunday bir ermak bor, kechki ovqat mahali hammaning ko‘zi kiraverishdagi eshikni kuzatish bilan band bo‘ladi: yangi kelganlarga baho beriladi, ularning kimligiyu kasb-kori davomi…
O‘rmon jimjit, faqat daraxtlarga tushayotgan qorning asta shitirlashi eshitildi. Bu yengilgina quruq qor kunduzi yog‘a boshlab, shox-butoqlarga muz momig‘ini to‘kib, o‘tlarning xazon bo‘lgan yaproqlariga kumush parda tashlab, yo‘llarga katta, oppoq va yumshoq gilam yoyib, bu daraxt dengizining benihoya sukutini quyuqlashtirmoqda davomi…
Bir necha kundan beri shahardan tor-mor etilgan armiyaning qolgan-qutganlari tinsiz o‘tmoqda. Endi bular qo‘shin emas, tumtaroq lashkar edi. Soldatlarning soqoli o‘sib paxmoq bo‘lib ketgan, kiyimlari yirtiq; bular tarqoq, bayroqsiz, shalvirab ketishayotgandi. Hammasining ruhi tushkun, tolg‘in, o‘ylashga, qimirlashga holi qolmagan, faqat davomi…
Jakyuz de Randal uyida bir o‘zi tushlik qilar ekan, xizmatchisiga tashqariga chiqib kelish ehtimoli mavjudligini bildirib qo‘ydi. So‘ng ish stoliga o‘tirib maktub yozishga kirishdi. U har yilning oxirida shu an’anani bajarar edi: o‘tirib yozar va orzu qilardi. Jakyuz o‘tgan yangi davomi…
Ikki do‘stning kechki ovqat vaqti tugash arafasida edi. Kafe derazalari orqali odamlar bilan gavjum bulvar ko‘rinib turardi. Ular issiq yoz oqshomlari Parij bo‘ylab esayotgan mayin shabboda ta’sirida inson g‘am-tashvishlardan holi allaqayerlarga, daraxtlar ostiga elitilib, oydin ummonlar, yonar qo‘ng‘izlar-u so‘fito‘rg‘aylar haqida davomi…
Beva ayol Paolo Saverini o‘g‘li bilan Bonifacho qo‘rg‘oni yonidagi xaroba kulbada yashardi. Tog‘ etagida joylashgan shaharning ba’zi yerlari shundoqqina dengiz ustida muallaq turgandek tuyular, u go‘yo dahshatli suv osti qoyalari bilan o‘ralgan Sardiniyaning olis sohillariga o‘zan uzra qarab turgandek edi. davomi…
U go‘yo taqdir kinoyasi ila goh-gohida xizmatchilar oilasida tug‘ilib qoladigan, o‘ta nazokatli, go‘zal va jozibador qizlar toifasidan edi. Uning ota-onasidan qolgan behisob boyligi ham, yorqin kelajakdan umidi ham, birorta boyvachcha u bilan tanishib, sevishib, turmush qurishiga ishonchi va imkoniyati ham davomi…
Men uni telbalarcha sevardim. Aslida biz nima uchun sevamiz? Axir, yorug‘ olamda yagona xilqatnigina ko‘rish, hamisha miyada birgina fikr, kalbda birgina istak bilan yashash, tilda xuddi muqaddas duolarlek bitta ismni takrorlab umrguzaronlik qilish g‘alati emasmi? Muhabbatimiz tarixini mufassal so‘zlab vaqtingizni olmoqchi davomi…