Ги де Мопассан (Guy de Maupassant) – француз ёзувчиси. Адабиётга 1880 йилда шеърлар тўплами ва «Дўндиқ» новелласи билан кириб келган. У 6 роман, 18 ҳикоялар тўплами, очерк ва песалар, кўплаб мақолалар ва бошқа асарлар муаллифи.
Мопассан маънавий қашшоқ, мунофиқ кишилар образининг бутун бир силсиласини яратган («Жавоҳирот», «Оила бағрида», «Васиятнома» «Бочкача», «Иблис» ва б.).
Унинг «Дайди», «Шкаф», «Гадой» каби новеллаларида турмуш қаърига улоқтирилган нотавонлар ҳаёти тасвирланган. Муҳаббатни мол-дунёдан иборат деб билувчи, шу боис ҳар қадамда ўзини сотишга тайёр аёллар образи «Иветта», «Ҳаққоний тарих» ва бошқа асарларида маҳорат билан чизилган.
Мопассан соф муҳаббат («Ой ёғдуси», «Бахт»)ни куйлайди ва маънавий юксак оддий кишиларни қадрлайди («Симон ота», «Мартен қизалоғи»), ватанпарвар ва жасоратли инсонларни тараннум этади («Дўндиқ», «Мадмуазел Фифи», «Милон амаки»).
Унинг «Ҳаёт» (1883), «Азизим» (1885), «Монт-Ориол» (1886), «Пер ва Жан» (1887—88) каби романларида умумбашарий мавзулар, мансабпарастлар қисмати, бойлик орттиришга хуруж қилиш юксак маҳорат билан тасвирлаб берилган. «Ўлимдек кучли» (1889), «Бизнинг қалб» (1890) романларида эса психологик руҳ кучли.«Ҳаёт», «Азизим» романлари (Иброҳим Ғафуров таржимаси) ва бир қанча ҳикоялари ўзбек тилига таржима қилинган.
Мен ўн беш йилдан бери қиёфасини ҳам унутиб юбораёзган эски қадрдоним Саймон Радевин билан учрашишга кетаётган эдим. Ёшлик чоғларимиз ҳамон ёдимда… У фикримни бир қарашда ўқий оладиган, узоқ, сокин ва шодон тунларни бирга бўлишадиган, бир-бирига ўзининг муҳаббат сурури сирларини ҳикоя давоми…
Мен тунни қаттиқ севаман. Худдики Ватанни ёхуд маъшуқани севишганидай ғайришуурий, чуқур, енгиб бўлмас иштиёқ билан севаман. Ҳа, мен уни бутун сезгиларим билан севаман: кўзларим уни томоша қилади, димоғим бўйларини сипқоради, қулоқларим унинг сукунатини тинглайди, қоронғулик менинг бутун андомимни эркалайди. Сўфитўрғайлар давоми…
Дам олиш уйининг муҳташам емакхонаси кечки овқатга ошиқаётган хўрандалар билан аста-секин тўлмоқда эди. Курортлар ва дам олиш уйларида шундай бир эрмак бор, кечки овқат маҳали ҳамманинг кўзи кираверишдаги эшикни кузатиш билан банд бўлади: янги келганларга баҳо берилади, уларнинг кимлигию касб-кори давоми…
Ўрмон жимжит, фақат дарахтларга тушаётган қорнинг аста шитирлаши эшитилди. Бу енгилгина қуруқ қор кундузи ёға бошлаб, шох-бутоқларга муз момиғини тўкиб, ўтларнинг хазон бўлган япроқларига кумуш парда ташлаб, йўлларга катта, оппоқ ва юмшоқ гилам ёйиб, бу дарахт денгизининг бениҳоя сукутини қуюқлаштирмоқда давоми…
Бир неча кундан бери шаҳардан тор-мор этилган армиянинг қолган-қутганлари тинсиз ўтмоқда. Энди булар қўшин эмас, тумтароқ лашкар эди. Солдатларнинг соқоли ўсиб пахмоқ бўлиб кетган, кийимлари йиртиқ; булар тарқоқ, байроқсиз, шалвираб кетишаётганди. Ҳаммасининг руҳи тушкун, толғин, ўйлашга, қимирлашга ҳоли қолмаган, фақат давоми…
Жакюз де Рандал уйида бир ўзи тушлик қилар экан, хизматчисига ташқарига чиқиб келиш эҳтимоли мавжудлигини билдириб қўйди. Сўнг иш столига ўтириб мактуб ёзишга киришди. У ҳар йилнинг охирида шу анъанани бажарар эди: ўтириб ёзар ва орзу қиларди. Жакюз ўтган янги давоми…
Икки дўстнинг кечки овқат вақти тугаш арафасида эди. Кафе деразалари орқали одамлар билан гавжум бульвар кўриниб турарди. Улар иссиқ ёз оқшомлари Париж бўйлаб эсаётган майин шаббода таъсирида инсон ғам-ташвишлардан ҳоли аллақаерларга, дарахтлар остига элитилиб, ойдин уммонлар, ёнар қўнғизлар-у сўфитўрғайлар ҳақида давоми…
Бева аёл Паоло Саверини ўғли билан Бонифачо қўрғони ёнидаги хароба кулбада яшарди. Тоғ этагида жойлашган шаҳарнинг баъзи ерлари шундоққина денгиз устида муаллақ тургандек туюлар, у гўё даҳшатли сув ости қоялари билан ўралган Сардиниянинг олис соҳилларига ўзан узра қараб тургандек эди. давоми…
У гўё тақдир кинояси ила гоҳ-гоҳида хизматчилар оиласида туғилиб қоладиган, ўта назокатли, гўзал ва жозибадор қизлар тоифасидан эди. Унинг ота-онасидан қолган беҳисоб бойлиги ҳам, ёрқин келажакдан умиди ҳам, бирорта бойвачча у билан танишиб, севишиб, турмуш қуришига ишончи ва имконияти ҳам давоми…
Мен уни телбаларча севардим. Аслида биз нима учун севамиз? Ахир, ёруғ оламда ягона хилқатнигина кўриш, ҳамиша мияда биргина фикр, калбда биргина истак билан яшаш, тилда худди муқаддас дуоларлек битта исмни такрорлаб умргузаронлик қилиш ғалати эмасми? Муҳаббатимиз тарихини муфассал сўзлаб вақтингизни олмоқчи давоми…