Rus shoiri va yozuvchisi. Peterburg Fanlar Akademiyasi faxriy akademigi (1909). 1920 yildan emigratsiyada. Poyeziyada rus mumtoz she’riyati an’analarining davomchisi («Xazonrezgi», to‘plam, 1901).Hikoya va povestlarida (ko‘pincha o‘tmishni qo‘msash kayfiyatiga berilgan holda) dvoryanlar xonadonining qashshoqlashuvi («Antonov olmalari», 1900), qishloqning og‘ir qismati («Qishloq», 1910; «Qaqragan vodiy», 1911), turmush ma’naviy asoslarini unutishga mahkumlik fojiasi («Sanfrantsiskolik janob», 1915) yaqqol tasvirlangan.Kundalik tarzidagi «Badbaxt kunlar» (1918 y., 1925 y.da nashr etilgan)da Oktyabr to‘ntarishi keskin rad etilgan; Rossiyaning o‘tmishini tiklash, adibning o‘z bolalik va yoshligiga qaytish kayfiyatlari aks etgan.Sevgi haqidagi hikoyalarida («Mityaning sevgisi», 1925); «Qorong‘i xiyobonlar» (1943) kitobida insoniyat taqairining fojiaviyligi qalamga olingan. Bunin memuarlar yozgan. G. Longfelloning «Gayavata haqida qo‘shiq» (1896) asarini tarjima qilgan.Nobel mukofoti laureati (1933).
O‘sha yilning iyun oyida U qo‘ramizda mehmon bo‘ldi — U doim o‘zimizning odam sanalardi: rahmatli otasi otamning ham do‘sti, ham qo‘shnisi edi. Ferdinand Saroy shahrida o‘n beshinchi iyun kuni o‘ldirildi. Un oltinchi iyun ertalab esa pochtadan gazeta keldi. Otam qo‘lida davomi…
Kuzning sovuq, yog‘in-sochinli pallasida yomg‘irdan shiltasi chiqib, egri-bugri, qoramtir g‘ildirak izlaridan toptalib yotgan Tulaning keng yo‘llaridan birida tebranib borayotgan to‘rt g‘ildirakli soyabon arava uzun yog‘och uy qarshisiga kelib to‘xtadi: uyning bir tarafida podsholik tasarrufidagi pochta bekati, narigi tomonida esa yo‘lovchilar davomi…
Mening bu dunyodagi kunlarim juda oz qoldi endi.Endi Antib yaqinida, bandargohga qo‘shni bo‘lgan Dengizbo‘yi Alpida bir vaqtlar Bernar haqida qilgan qaydlarim tez-tez yodimga tushadi.— berner derazamga bir siqim qum otgan paytda men dong qotib uxlab yotardim…Mopassanning «Suvda» hikoyasi ana shunday davomi…
1 Bu ish dahshatli bo‘lish bilan birga g‘alati va jumboqli, kalavaning uchini topib bo‘lmaydigandek ko‘rinardi. Bir tomondan, u judayam oddiydek ko‘rinsa, ikkinchi tomondan – juda murakkab edi, bizning shahar tili bilan aytganda, xuddi tuturuqsiz romanlarga o‘xshardi, ayni damda esa unda davomi…
Tungi ko‘kimtir, zim-ziyo osmonda oqish bulutlar suzib borardi. To‘lin oy atrofini ham ko‘kimtir bulutlar o‘rab olgan. Kishi tikilib qarasa, go‘yo bulutlar emas, balki to‘lin oy suzayotganga o‘xshardi, atrofidagi yulduzlar bamisoli sochib yuborilgan bir hovuch javohirday ko‘rinardi: to‘lin oy asta-sekin cheksiz davomi…
Bu voqea janubiy Ispaniyaning tog‘li deparalaridan birida ro‘y berdi.Iyun oyining so‘lim oqshomi edi, oydin kecha, to‘lin oy osmon peshtoqida osilib turardi, odatan, kunduzi jala quyib o‘tgan bo‘lsa, dimiqqan kechalari oy nafarmon nur taratadi, binafsha gullayotgan kezlarda bu hol tabiiy hisoblanadi, davomi…
Avgustning oxirlarida Kanndagi pansionga bordim; dengizda cho‘milib, tabiatdan nusxa ko‘chirib, ijod qilmoqchi edim. Anavi g‘alati ayol har kuni ertalab kahva ichar, o‘zi alohida stolda o‘tirib tamaddi qilar, doim o‘ychan, tund qiyofada yurar, chor-atrofdagi odamlarga e’tibor bermas, qahvaxo‘rlikdan so‘ng qaysi go‘rlargadir davomi…
YuZ RUPIYa* Men bu ayolni bir kuni ertalab mehmonxona hovlisida ko‘rib qoldim. Mehmonxona ko‘hna gollandcha imorat bo‘lib, okean sohilidagi yam-yashil kokoszor bag‘rida joylashgan edi. O‘sha kunlari o‘zim ham shu joyda dam olayotgan edim. Keyin har kuni uni shu yerda ko‘radigan davomi…