Ushbu bo‘lim ma’lumotlari mualliflar Begali Qosimov, Sharif Yusupov, Ulug‘bek Dolimov, Shuhrat Rizayev, Sunnat Ahmedovning “Milliy uyg‘onish davri o‘zbek adabiyoti” kitobi (Toshkent, “Ma’naviyat” nashriyoti, 2004) asosida tayyorlandi.
Darslikni maydonga keltirishda O‘zbekiston Milliy universiteti Milliy uyg‘onish davri o‘zbek adabiyoti kafedrasining barcha a’zolari faol ishtirok etdilar. Prof. Sh. Yusupov “Muhyi Xo‘qandiy” maqolasini yozdi, “Komil Xorazmiy”ga hammualliflik qildi. “Furqat” maqolasi N. Jabborov, shuningdek, “Muqimiy” S.Ahmedov, “Avloniy” Sh. Rizayev bilan hammualliflikda yozildi. “Kamiy” maqolasi o‘qituvchi O. Oltinbek qalamiga mansub.
“Feruz», “Ahmad Tabibiy”, “Ishoqxon Ibrat”, “Hamza”, “Abdulla Qodiriy” maqolalarini dots. U. Dolimov yozdi. Qolgan adabiy portretlar va obzor maqolalar hamda “Kirish” bilan “Xulosa” muallifi prof. B. Qosimovdir.
Maxsus muharrir: prof. Sh. Yusupov
Mas’ul muharrir: N. Jabborov
Taqrizchi Boqijon To‘xliyev, filologiya fanlari doktori, professor
Ikki buyuk asr – XIX va XX asrlar oralig‘idagi 50—60 yillik davr qadim va boy o‘zbek adabiyoti tarixida g‘oyat muhim ahamiyat kasb etadi. Negakim, birinchidan, «Adabiyot millat oynasi» (Avloniy) sifatida xalqimiz hayotida yuz bergan eng katta baxtsizlik – o‘z mustaqilligini davomi…
Atama haqida Sivilizatsiya tarixida «Renessans» degan tushuncha bor. Asli frantsuzcha bo‘lgan bu so‘zni ruschaga «Vozrojdeniye» deb tarjima qiladilar. «Vozrojdeniye» — tiklanish ma’nosiga to‘g‘ri keladi. O‘zbekchada esa bu «Uyg‘onish» deb qabul qilingan. Renessans—Vozrojdeniye G‘arbda insoniyat tarixining mumtoz davri hisoblanib keladigan qadim davomi…
Komil — shoir, xattot, bastakor, musiqashunos, tarjimon, davlat arbobi. Uning ibratli faoliyati zamondoshlari va keyingi davr ilm ahlining e’tirofiga sazovor bo‘lgan. Ko‘plab tadkiqotchilar bu ulkan ijodkor va siyosatdon faoliyatiga qiziqish bilan qaraganlar. Hayoti va ijodining o‘rganilishi Xiva xonligi Rusiya davomi…
Muhammad Rahimxon Soniy Feruz – buyuk davlat arbobi, atoqli shoir, madaniyat va san’at homiysi, ma’rifatparvar. Feruzning Xorazm xoni sifatidagi faoliyati Vatanimiz tarixining eng murakkab va ziddiyatli davriga to‘g‘ri keldi. Markaziy Osiyo Rusiya istibdodi girdobiga tushgan bu davrda u davlatni nihoyatda davomi…
Ahmad Tabibiy – XIX asr oxiri – XX asr boshlarida Xorazm adabiy muhitida faoliyat ko‘rsatgan sermahsul ijod sohibi. U badiiy adabiyotning deyarli barcha turlarida ijod qildi, betakror asarlar yaratdi, ustozlari Munis, Ogahiy, Komil kabi o‘ziga xos shoir, dostonnavis, tarjimon, tazkiranavis davomi…
Muqimiy XIX asr o‘zbek adabiyotining eng mashhur vakillaridan. U o‘z ijodi bilan jahon adabiyotshunosligida «devon adabiyoti» deb nomlanadigan Sharq adabiyotidagi eng yaxshi an’analarni davom ettirdi. Ayni paytda, rus istilosi tufayli ijtimoiy hayotda kechayotgan o‘zgarishlarni adabiyotga olib kirib, uning yangilanishida o‘zining davomi…
Zokirjon Xolmuhammad o‘g‘li Furqat – milliy uyg‘onish davri o‘zbek adabiyotining zabardast vakillaridan biri. U shoir va adib, adabiyotshunos va muarrix, elshunos va mutarjim sifatida o‘zidan boy ma’naviy meros qoldirdi. Faqat bugina emas. U birinchi o‘zbek jurnalisti ham edi. «Turkiston viloyatining davomi…
O‘z zamondoshlari orasida «tojush-shuaro», «shohi shoiron» deya e’tirof etilgan bu ulkan san’atkorning nomi Hoji Muhyiddin Muhammad Rizo oxund o‘g‘li bo‘lib, «Muhyi» adabiy taxallusidir. Muhyi, ayrim tadqiqotlarda, Afg‘onistonning Kandahor, ba’zilarida Hirot shahrida tug‘ilgan, deb kelinar edi. «Tarixi Muhyi Xo‘qandiy» asarining muallif davomi…
Ishoqxon to‘ra Ibrat – milliy uyg‘onish davrining faol ijodkorlaridan biri, serqirra iste’dod sohibi. Shoir va maorifchi Ibrohim Davron (1874-1922) Ibrat haqida quyidagilarni yozadi: «Ishoqxon To‘ra ulumi diniya va fanniya va adabiyada ustozi komillig‘i bilan butun Farg‘ona va digar jihat Osiyoyi davomi…
Almaiy XIX asr o‘zbek adabiyotining Toshkentda yetishgan taniqli vakillaridan, shoir, olim va tarjimondir. El orasida «Qori Fazlulloh» nomi bilan mashhur bo‘lgan. U 1852 yilda Toshkent shahrining Qo‘shtut mahallasida tug‘ilgan. Otasi Mirjalol bo‘zchilik bilan shug‘ullangan. Yosh Fazlulloh mahalladagi eski maktabda, so‘ng davomi…