Ушбу бўлим маълумотлари муаллифлар Бегали Қосимов, Шариф Юсупов, Улуғбек Долимов, Шуҳрат Ризаев, Суннат Аҳмедовнинг “Миллий уйғониш даври ўзбек адабиёти” китоби (Тошкент, “Маънавият” нашриёти, 2004) асосида тайёрланди.
Дарсликни майдонга келтиришда Ўзбекистон Миллий университети Миллий уйғониш даври ўзбек адабиёти кафедрасининг барча аъзолари фаол иштирок этдилар. Проф. Ш. Юсупов “Муҳйи Хўқандий” мақоласини ёзди, “Комил Хоразмий”га ҳаммуаллифлик қилди. “Фурқат” мақоласи Н. Жабборов, шунингдек, “Муқимий” С.Аҳмедов, “Авлоний” Ш. Ризаев билан ҳаммуаллифликда ёзилди. “Камий” мақоласи ўқитувчи О. Олтинбек қаламига мансуб.
“Феруз», “Аҳмад Табибий”, “Исҳоқхон Ибрат”, “Ҳамза”, “Абдулла Қодирий” мақолаларини доц. У. Долимов ёзди. Қолган адабий портретлар ва обзор мақолалар ҳамда “Кириш” билан “Хулоса” муаллифи проф. Б. Қосимовдир.
Махсус муҳаррир: проф. Ш. Юсупов
Масъул муҳаррир: Н. Жабборов
Тақризчи Боқижон Тўхлиев, филология фанлари доктори, профессор
Икки буюк аср – XIX ва XX асрлар оралиғидаги 50—60 йиллик давр қадим ва бой ўзбек адабиёти тарихида ғоят муҳим аҳамият касб этади. Негаким, биринчидан, «Адабиёт миллат ойнаси» (Авлоний) сифатида халқимиз ҳаётида юз берган энг катта бахтсизлик – ўз мустақиллигини давоми…
Атама ҳақида Цивилизация тарихида «Ренессанс» деган тушунча бор. Асли французча бўлган бу сўзни русчага «Возрождение» деб таржима қиладилар. «Возрождение» — тикланиш маъносига тўғри келади. Ўзбекчада эса бу «Уйғониш» деб қабул қилинган. Ренессанс—Возрождение Ғарбда инсоният тарихининг мумтоз даври ҳисобланиб келадиган қадим давоми…
Комил — шоир, хаттот, бастакор, мусиқашунос, таржимон, давлат арбоби. Унинг ибратли фаолияти замондошлари ва кейинги давр илм аҳлининг эътирофига сазовор бўлган. Кўплаб тадкиқотчилар бу улкан ижодкор ва сиёсатдон фаолиятига қизиқиш билан қараганлар. Ҳаёти ва ижодининг ўрганилиши Хива хонлиги Русия давоми…
Муҳаммад Раҳимхон Соний Феруз – буюк давлат арбоби, атоқли шоир, маданият ва санъат ҳомийси, маърифатпарвар. Ферузнинг Хоразм хони сифатидаги фаолияти Ватанимиз тарихининг энг мураккаб ва зиддиятли даврига тўғри келди. Марказий Осиё Русия истибдоди гирдобига тушган бу даврда у давлатни ниҳоятда давоми…
Аҳмад Табибий – XIX аср охири – XX аср бошларида Хоразм адабий муҳитида фаолият кўрсатган сермаҳсул ижод соҳиби. У бадиий адабиётнинг деярли барча турларида ижод қилди, бетакрор асарлар яратди, устозлари Мунис, Огаҳий, Комил каби ўзига хос шоир, достоннавис, таржимон, тазкиранавис давоми…
Муқимий XIX аср ўзбек адабиётининг энг машҳур вакилларидан. У ўз ижоди билан жаҳон адабиётшунослигида «девон адабиёти» деб номланадиган Шарқ адабиётидаги энг яхши анъаналарни давом эттирди. Айни пайтда, рус истилоси туфайли ижтимоий ҳаётда кечаётган ўзгаришларни адабиётга олиб кириб, унинг янгиланишида ўзининг давоми…
Зокиржон Холмуҳаммад ўғли Фурқат – миллий уйғониш даври ўзбек адабиётининг забардаст вакилларидан бири. У шоир ва адиб, адабиётшунос ва муаррих, элшунос ва мутаржим сифатида ўзидан бой маънавий мерос қолдирди. Фақат бугина эмас. У биринчи ўзбек журналисти ҳам эди. «Туркистон вилоятининг давоми…
Ўз замондошлари орасида «тожуш-шуаро», «шоҳи шоирон» дея эътироф этилган бу улкан санъаткорнинг номи Ҳожи Муҳйиддин Муҳаммад Ризо охунд ўғли бўлиб, «Муҳйи» адабий тахаллусидир. Муҳйи, айрим тадқиқотларда, Афғонистоннинг Кандаҳор, баъзиларида Ҳирот шаҳрида туғилган, деб келинар эди. «Тарихи Муҳйи Хўқандий» асарининг муаллиф давоми…
Исҳоқхон тўра Ибрат – миллий уйғониш даврининг фаол ижодкорларидан бири, серқирра истеъдод соҳиби. Шоир ва маорифчи Иброҳим Даврон (1874-1922) Ибрат ҳақида қуйидагиларни ёзади: «Исҳоқхон Тўра улуми диния ва фанния ва адабияда устози комиллиғи билан бутун Фарғона ва дигар жиҳат Осиёйи давоми…
Алмаий XIX аср ўзбек адабиётининг Тошкентда етишган таниқли вакилларидан, шоир, олим ва таржимондир. Эл орасида «Қори Фазлуллоҳ» номи билан машҳур бўлган. У 1852 йилда Тошкент шаҳрининг Қўштут маҳалласида туғилган. Отаси Миржалол бўзчилик билан шуғулланган. Ёш Фазлуллоҳ маҳалладаги эски мактабда, сўнг давоми…