Грузия ва Украина НАТОга кириш учун кўпдан бери ҳаракат қилади. Ҳар икки давлатда Шимолий алянс гўёки қўшни буюк давлатнинг тажовузидан сақловчи сеҳрли ва қудратли куч ўлароқ баҳоланади. Сиёсий доирада устувор бўлган ана шу фикр оддий аҳоли онгига ҳам тузуккина сингдирилган. Шу сабабли, украинлар ҳам, грузинлар ҳам НАТОга киришни тушуниксиз ҳолда интиқлик билан кутишади.
Ўтган ҳафта НАТОга аъзо давлатлар ташқи ишлар вазирлари Брюсселда йиғилиб, Грузия ва Украинанинг ҳарбий иттифоққа аъзо бўлиш тўғрисидаги аризасини кўриб чиқишди. Алянснинг Полша, Чехия каби ёш аъзолари бағрикенглик ва қизиққонлик билан «рангли» инқилоб мамлакатларини аъзоликка қабул қилишни қўллаб-қувватлашди. Бироқ НАТОда сўзи тош босадиган «оғиркарвон» давлатлар (Германия, Франция ва бошқалар) бу масалани кейинроққа қолдиришни афзал билишди.
Брюсселнинг Тбилиси ва Киев сўровини кечиктиргани шунчаки эҳтиёткорлик ёки манманлик туфайли эмас. Ҳарбий иттифоқнинг ушбу масалани орқага сураётганига мутахассисларнинг фикрича бир қанча жиддий сабаблар бор…
Айни пайтда НАТО раҳбарияти келгуси ойда – 2-4 апрел кунлари Руминия пойтахти Бухарестда ўтадиган йирик саммитга тайёргарлик кўрмоқда. Шимолий алянс тарихидаги энг йирик анжуман деб баҳоланаётган йиғинда 30 га яқин давлат бошлиғи, БМТ ва Европа Иттифоқи раҳбарияти иштирок этиши кутиляпти. Саммитда Афғонистондаги муваффақиятсизликлар ва НАТОни Болқон давлатлари (Албания, Македония, Хорватия) ҳисобига кенгайтириш каби муҳим масалалар муҳокама этилади.
НАТО Бухарест анжуманига Россия билан сўнгги йилларда совуқлашган муносабатларни яхшилаш воситаси сифатида катта эътибор қаратяпти. Дарвоқе, саммитда Россиянинг ваколат муддати поёнига етаётган президенти Владимир Путин ҳам қатнашади.
Россия ҳар доим ҳам НАТОнинг шарққа томон кенгайишига қарши бўлиб келади. Полша ва Чехияда ракетага қарши мудофаа тизими яратиш режаси, Косово мустақиллиги каби масалалар қатори Украина ва Грузиянинг НАТОга кириши борасида ҳам Москва-Брюссел ягона тўхтамга кела олмайди. Олдинги даврлардаку, НАТО Москванинг бу каби эътирозларига эътибор бериб ўтирмасди. «Аччиқни аччиқ кесар» қабилида иш тутиб, Россия позициясига қарши сиёсат юритиб қўя қоларди. Лекин Россияда президент алмашаётган ва давлат раҳбарлиги кўпчилик томонидан «Ғарб кишиси» деб баҳоланаётган Дмитрий Медведев ихтиёрига ўтаётган паллада қизиққонлик ва шошқалоқлик қилиб бўлмасди. НАТО Санкт-Петербургдан чиққан арбоб воситасида Кремл билан муносабатларни илиқлаштиришга умид қиляпти. Шу боис ҳам, Виктор Юшченко ва Михаил Саакашвилининг илтимослари ижроси ортга сурилди – геосиёсий аҳамиятга молик муаммо ҳал бўлаётган паллада НАТО арзимас зиддиятлар туфайли Москва билан муносабатларда ортиқча гап-сўз чиқаришни истамади.
Ҳал этаман деса, НАТОнинг ташқи масалалардан ташқари ички муаммолари ҳам етарли. Масалан, Шимолий алянс Германиянинг Афғонистондаги аскарларини жанговар ҳаракатларда иштирок этишга кўндира олмаяпти. Ҳозирда немис ҳарбийлари Афғонистон шимолида тинч ҳудудларда иш олиб боришяпти. АҚШ ва Буюк Британия немис қўшинларини уруш кетаётган жанубий ҳудудларга ўтишга чорлаяпти. Германия кантслери Ангела Меркел эса мамлакат аҳолисининг саксон олти фоизи аскарларни урушга юборишга қарши бўлиб турган пайтда бундесверни очиқ жангга ташлагиси йўқ.
Бундан ташқари, Македония, Албания, Хорватиянинг НАТОга кириши масаласида ҳам аъзолар ҳамфикр эмас. Дейлик, тарихий меросга даъвогарлик қилаётган Греция Македония номини ўзгартириши керак деган қарашда оёқ тираб турибди. Афина расмийларига кўра, Македония Грециянинг тарихий ҳудуди бўлган ва бу ном мамлакатнинг Александр Македонский билан боғлиқ шонли ўтмишини англатади. Македония Грециянинг «тарихий мероси»дан воз кечиб, ўзига янги ном олмас экан, Афина НАТОга киришга қарши тураверади. Бу ёқда ташқи можаролар, у ёқда ўзаро ички ҳисоб-китоблар турган пайтда эса Украина ва Грузия масаласи барибир иккинчи даражали бўлиб қолаверади.
«Ҳуррият»дан олинди.