8 аср бошларида Европа қиролликлари гўё хавфу-хатарлардан холи эди. Аммо орадан 100 йил ўтиб ҳамма нарса ўзгариб кетди. 711 йилда Вестгот қироллигига маврлар (шимолий Африка қабилалари) ва араблардан иборат мусулмон қўшинлари кириб келдилар. 720 йилга келиб улар вестготларни батамом тор-мор давоми…
Эрамиздан аввалги 1 асрда Ғарбий Европанинг деярли бутун ҳудудини банд этган қадимий қабилалар келтлар ёки галлар деб аталган. Гарчи уларда монарх тимсолидаги олий ҳукумат, давлатчилик бўлмасада, улар ўзларининг маънавий доҳийлари — коҳин друидларга бўйсинганлар. Коҳин друидлар қурбонлик қилиш маросимларини бошқаришар, давоми…
Британиянинг келт аҳолиси Рим маданиятидан баҳраманд бўлган чоғда Ирландиядаги уларга қондош қабилалар ўзига хос келт анъаналарига содиқ қолдилар. Келтларнинг ўз қироллари бўлиб, улар қалъа деворлари билан ўраб олинган истеҳкомлардан туриб мамлакатни бошқаришарди. Вақт-вақти билан скоттлар Британиянинг ғарбий соҳиллари бўйлаб чўзилган давоми…
Европада германлар кўпайиб кетишидан анча аввал у ерга келтлар келганди. Уларни галлар ёки галатлар деб аташган. Келт қабилалари Европа бўйлаб 3 минг йил аввал тарқалган. Темир асри ўрталарига келиб, эрамиздан аввалги 600 йил билан Рим империяси вужудга келган давр ўртасида давоми…
10 аср ўрталарида насронийлик католицизм ва православияга аста-секин ажрала бошлади. 1054 йилдан кейин, папа Лев 9 Византия империяси черковини лаънатлагач, православия мустақил йўналиш сифатида бутунлай ажралиб чиқди. Аввал бошданоқ православиянинг ягона маркази бўлмаган, чунки Византиядаги черков ҳокимияти империянинг энг катта давоми…
Ўрта асрларда насроний миссионерлар охир-оқибатда Европанинг энг олис чеккаларигача етиб боришади. Ҳамда европаликларни насронийликка киритиш бўйича бир неча юз йиллар давом этган ишни поёнига етказишади. Зеро, оддий халқ нимага эътиқод қилганини аниқ айтиш қийин. Афтидан, ўша замонларда ҳозиргига қараганда кўпроқ давоми…
Библия таркибига кирувчи тўрт Еванглие (Инжил) бўйича Иисус Христнинг бошлангич вақти — хушхабардан тортиб чормихга тортиб ўлдирилгунича ҳамда тирилиб, арши аълога кўтарилгунига қадар бўлган деярли бутун «таржимаи ҳоли»ни тиклашимиз мумкин. Бу ривоят кўплаб апокрифик асарлар билан тўлдирилади. Мусулмон оламида Исо давоми…
5 асрда Константинопол Болқон ярим ороли ва Яқин Шарқда ястаниб ётган катта империянинг пойтахти бўлганди. Ҳатто Рим гуллаб-яшнаган даврда ҳам бу ўлкада Рим эмас, юнон маданияти таъсири сезилиб турарди. Рим империяси завол топганидан сўнг юз йил ёки шунга яқин вақт давоми…
455 йили, хуннлар кетганидан бор-йўғи уч йилдан кейин Африкадан вандаллар сузиб келишган. Улар Римнинг Шимолий Африкадаги барча мулкларини босиб олишганди, энди эса Италияга ҳужум қилиб, Римни эгаллашади. Аҳолига раҳм қилишган бўлса-да, бутун шаҳарни талашади. Ҳатто ҳозир ҳам беъмани вайронагарчиликлар тўғрисида давоми…
Хуннлар Европада пайдо бўлган. Улар Осиёдан келиб, Дунай дарёсининг ўрта оқими бўйлаб жойлашишган. Уларнинг раҳнамоси Аттила бўлиб, унинг номи ҳозирга қадар йиртқичларча шафқатсизлик рамзи ҳисобланади. 451 йилда Аттила ўз тўдасини Галлия томон бошлаб боради. Бироқ Мауриакага етганда уларнинг йўлини ғаройиб давоми…