8 asr boshlarida Yevropa qirolliklari go‘yo xavfu-xatarlardan xoli edi. Ammo oradan 100 yil o‘tib hamma narsa o‘zgarib ketdi. 711 yilda Vestgot qirolligiga mavrlar (shimoliy Afrika qabilalari) va arablardan iborat musulmon qo‘shinlari kirib keldilar. 720 yilga kelib ular vestgotlarni batamom tor-mor davomi…
Eramizdan avvalgi 1 asrda G‘arbiy Yevropaning deyarli butun hududini band etgan qadimiy qabilalar keltlar yoki gallar deb atalgan. Garchi ularda monarx timsolidagi oliy hukumat, davlatchilik bo‘lmasada, ular o‘zlarining ma’naviy dohiylari — kohin druidlarga bo‘ysinganlar. Kohin druidlar qurbonlik qilish marosimlarini boshqarishar, davomi…
Britaniyaning kelt aholisi Rim madaniyatidan bahramand bo‘lgan chog‘da Irlandiyadagi ularga qondosh qabilalar o‘ziga xos kelt an’analariga sodiq qoldilar. Keltlarning o‘z qirollari bo‘lib, ular qal’a devorlari bilan o‘rab olingan istehkomlardan turib mamlakatni boshqarishardi. Vaqt-vaqti bilan skottlar Britaniyaning g‘arbiy sohillari bo‘ylab cho‘zilgan davomi…
Evropada germanlar ko‘payib ketishidan ancha avval u yerga keltlar kelgandi. Ularni gallar yoki galatlar deb atashgan. Kelt qabilalari Yevropa bo‘ylab 3 ming yil avval tarqalgan. Temir asri o‘rtalariga kelib, eramizdan avvalgi 600 yil bilan Rim imperiyasi vujudga kelgan davr o‘rtasida davomi…
10 asr o‘rtalarida nasroniylik katolitsizm va pravoslaviyaga asta-sekin ajrala boshladi. 1054 yildan keyin, papa Lev 9 Vizantiya imperiyasi cherkovini la’natlagach, pravoslaviya mustaqil yo‘nalish sifatida butunlay ajralib chiqdi. Avval boshdanoq pravoslaviyaning yagona markazi bo‘lmagan, chunki Vizantiyadagi cherkov hokimiyati imperiyaning eng katta davomi…
O‘rta asrlarda nasroniy missionerlar oxir-oqibatda Yevropaning eng olis chekkalarigacha yetib borishadi. Hamda yevropaliklarni nasroniylikka kiritish bo‘yicha bir necha yuz yillar davom etgan ishni poyoniga yetkazishadi. Zero, oddiy xalq nimaga e’tiqod qilganini aniq aytish qiyin. Aftidan, o‘sha zamonlarda hozirgiga qaraganda ko‘proq davomi…
Bibliya tarkibiga kiruvchi to‘rt Yevangliye (Injil) bo‘yicha Iisus Xristning boshlangich vaqti — xushxabardan tortib chormixga tortib o‘ldirilgunicha hamda tirilib, arshi a’loga ko‘tarilguniga qadar bo‘lgan deyarli butun «tarjimai holi»ni tiklashimiz mumkin. Bu rivoyat ko‘plab apokrifik asarlar bilan to‘ldiriladi. Musulmon olamida Iso davomi…
5 asrda Konstantinopol Bolqon yarim oroli va Yaqin Sharqda yastanib yotgan katta imperiyaning poytaxti bo‘lgandi. Hatto Rim gullab-yashnagan davrda ham bu o‘lkada Rim emas, yunon madaniyati ta’siri sezilib turardi. Rim imperiyasi zavol topganidan so‘ng yuz yil yoki shunga yaqin vaqt davomi…
455 yili, xunnlar ketganidan bor-yo‘g‘i uch yildan keyin Afrikadan vandallar suzib kelishgan. Ular Rimning Shimoliy Afrikadagi barcha mulklarini bosib olishgandi, endi esa Italiyaga hujum qilib, Rimni egallashadi. Aholiga rahm qilishgan bo‘lsa-da, butun shaharni talashadi. Hatto hozir ham be’mani vayronagarchiliklar to‘g‘risida davomi…
Xunnlar Yevropada paydo bo‘lgan. Ular Osiyodan kelib, Dunay daryosining o‘rta oqimi bo‘ylab joylashishgan. Ularning rahnamosi Attila bo‘lib, uning nomi hozirga qadar yirtqichlarcha shafqatsizlik ramzi hisoblanadi. 451 yilda Attila o‘z to‘dasini Galliya tomon boshlab boradi. Biroq Mauriakaga yetganda ularning yo‘lini g‘aroyib davomi…